Source de référence : Hortus sanitatis : Livre IV, Les Poissons, CatherineJacquemard, BrigitteGauvin, Marie-AgnèsLucas-Avenel, Presses universitaires de Caen, Caen, 2013consultable en ligne

Cautius, capitatus et carpera (Épernay, BM, Inc. 3017)

1. VB, SN, 17, 40, 1
[α] TC, nat. 7, 20
Ex Libro de naturisa reruma’. [α] Cauciusb’, quib et glanis, aversus mordet hamos inescatos ; nec eos devorat sed spoliat.
2. VB, SN, 17, 40, 2
[β] VB, SN, 17, 40, 2
Actorc. [β] Secundum Plinium per g et l in prima syllaba scribiturd, ut †lautius†e glanciusf.
3. VB, SN, 17, 40, 2
[β] compil.
[γ] TC, nat. 7, 24
Ing libro ut suprac’. [γ] Capitatus est piscis admodum parvus, habens caputh prope ad reliqui corporis magnitudinem, os quoque rotundum et amplum. Hic in fluviis habitans libenter sub lapidibus et inter saxa delitescit.
4. VB, SN, 17, 40, 2
[γ] compil.
[δ] TC, nat. 7, 23
Ini eodem librod’. [δ] Carperae’ piscis est quasi squamis aureis in lacis vel fluviis, sic dicta quasi quae carpens parit. Cum enim ova in ventre ad pariendum apta dictante natura praesenserit, marem suumj aditk et ore innuit pulsu lenil ut adjuvetm parituram. Tunc ille loco seminisn lac emittit ; quod illa suscipiens ore statim ova parit in sobolem profutura. Nam ova parere nequito nisi prius ore semen receperit. Semen autem cum receptum fuerit, non solum ad partump juvare videtur, sed etiam ad ova concipienda et formanda, unde soboles in anno futuro speratur. Semini carperae nonnumquam in anno primo nativitatis niger vermiculus quidam post aurem suam tabificus innascitur, et hoc saepius post Augustum, eaque tabe moritur.