CopierCopier dans le presse-papierPour indiquer l’adresse de consultation« Jean de Cuba - Hortus sanitatis, Tractatus de piscibus IV.  », in Bibliothèque Ichtya, état du texte au 09/05/2025. [En ligne : ]
CopierCopier dans le presse-papierSource de référence
Hortus sanitatis : Livre IV, Les Poissons, Catherine Jacquemard, Brigitte Gauvin, Marie-Agnès Lucas-Avenel, Presses universitaires de Caen, Caen, 2013.consultable en ligne

Operationes

5. VB SN, 17, 70, 1
[α] Plin. nat.32, 443sourcesContra ea omnia auxiliatur, ut diximus, mullus, item contra pastinacam et scorpiones terrestres marinosque et dracones, phalangia inlitus sumptusue in cibo, […].
A. Plinius2apparatpost plinius hab. libro 32 VB.. [α] Mulus contra pastinacas et scorpiones terrestres sive marinos et dracones atque spalangia4apparatsphalangia VB2 phalangia VBd. prodest illitus aut in cibo sumptus5philologiePline énumère quelques poisons (le miel vénéneux ou même le miel pur, le scinque, les menstrues des femmes), puis en indique l’antidote. Voir encore Plin. nat. 32, 25 : […] percussis uero ab ea [sc. pastinaca] medentur et hi [sc. galei] quidem, sed et mullus ac laser. Le compilateur de l’Hortus sanitatis a jugé bon de fractionner le texte de Pline en deux usages distincts..
6. VB SN, 17, 70, 1
[β] Plin. nat.32, 446sources[…] eiusdem recentis e capite cinis contra omnia uenena, priuatim contra fungos.
B. [β] Ejusdemque recentis e7apparatde 1536. capite cinis contra omnia venena valet, et privatim contra fungos.
7. VB SN, 17, 70, 1
[γ] Plin. nat.32, 1048sourcesIschiadicos liberant salsamenta e siluro infusa clysterio, euacuata prius aluo, sedis attritus cinis e capite mugilum et mullorum ; comburuntur autem in fictili uase, inlini cum melle debent.
C. [γ] Iterum cinis e capite mulorum attritus9apparatattritos 1491 Prüss1 1536. sciaticos10apparatischiaticos VB. liberat. Comburuntur autem in vase fictili et cum melle debent11apparatdicunt VBd. illiniri12apparatillini 1491 1536 VB at vide sis H. Rönsch, Itala und Vulgata, 18752, 285.13philologieLe texte a déjà été cité au chapitre Mugilus, ch. 56, 5..
8. VB SN, 17, 70, 1
[δ] Plin. nat.32, 12014sourcesMullos in cibo inutiles neruis inuenio.
[ε] Plin. nat.32, 7016sourcesMullorum cibo aciem oculorum hebetari tradunt.
[ζ] Plin. nat.32, 43-4417sourcesQuid esset scincus diximus, saepius uero quantum ueneficii in menstruis mulierum. Contra ea omnia auxiliatur, ut diximus, mullus, item contra pastinacam […] (voir extrait cité ch. 61, 5).
[η] Plin. nat.32, 9119sourcesVomitiones mulli inueterati tritique in potione concitant.
D. [δ] Mulos autem in cibo inutiles nervis invenio15apparatinvenis Prüss1. ; [ε] eorum quoque cibo tradunt oculorum aciem hebetari. [ζ] In menstruis vero mulierum auxiliatur mulus18philologieVincent de Beauvais a juxtaposé maladroitement deux morceaux de phrase tirés du texte de Pline, donnant à in la valeur de contra.. [η] Inveterati muli et in potione triti vomitiones20apparatvomitationes VBd. concitant.
9. VB SN, 17, 70, 1
[θ] Plin. nat.32, 12721sourcesCarbunculos coracinorum salsamenta inlita discutiunt, item mullorum salsamenti cinis (quidam capite tantum utuntur cum melle) uel coracinorum carnes.
[ι] Plin. nat.32, 13822sourcesMullus in uino necatus […] iis qui inde biberint taedium uini adfert.
E. [θ] Mulorum salsamenti cinis carbunculos discutit. [ι] Mulus autem in vino necatus, ut dictum est, his qui biberint inde vini taedium affert23apparatafferunt 1491 Prüss1 1536..

Notes d’apparat :

2. post plinius hab. libro 32 VB. | 

4. sphalangia VB2 phalangia VBd. | 

7. de 1536. | 

9. attritos 1491 Prüss1 1536. | 

10. ischiaticos VB. | 

11. dicunt VBd. | 

12. illini 1491 1536 VB at vide sis H. Rönsch, Itala und Vulgata, 18752, 285. | 

15. invenis Prüss1. | 

20. vomitationes VBd. | 

23. afferunt 1491 Prüss1 1536.

Notes philologiques :

5. Pline énumère quelques poisons (le miel vénéneux ou même le miel pur, le scinque, les menstrues des femmes), puis en indique l’antidote. Voir encore Plin. nat. 32, 25 : […] percussis uero ab ea [sc. pastinaca] medentur et hi [sc. galei] quidem, sed et mullus ac laser. Le compilateur de l’Hortus sanitatis a jugé bon de fractionner le texte de Pline en deux usages distincts. | 

13. Le texte a déjà été cité au chapitre Mugilus, ch. 56, 5. | 

18. Vincent de Beauvais a juxtaposé maladroitement deux morceaux de phrase tirés du texte de Pline, donnant à in la valeur de contra.

Notes de source :

3. Contra ea omnia auxiliatur, ut diximus, mullus, item contra pastinacam et scorpiones terrestres marinosque et dracones, phalangia inlitus sumptusue in cibo, […]. | 

6. […] eiusdem recentis e capite cinis contra omnia uenena, priuatim contra fungos. | 

8. Ischiadicos liberant salsamenta e siluro infusa clysterio, euacuata prius aluo, sedis attritus cinis e capite mugilum et mullorum ; comburuntur autem in fictili uase, inlini cum melle debent. | 

14. Mullos in cibo inutiles neruis inuenio. | 

16. Mullorum cibo aciem oculorum hebetari tradunt. | 

17. Quid esset scincus diximus, saepius uero quantum ueneficii in menstruis mulierum. Contra ea omnia auxiliatur, ut diximus, mullus, item contra pastinacam […] (voir extrait cité ch. 61, 5). | 

19. Vomitiones mulli inueterati tritique in potione concitant. | 

21. Carbunculos coracinorum salsamenta inlita discutiunt, item mullorum salsamenti cinis (quidam capite tantum utuntur cum melle) uel coracinorum carnes. | 

22. Mullus in uino necatus […] iis qui inde biberint taedium uini adfert.