CopierCopier dans le presse-papierPour indiquer l’adresse de consultation« Jean de Cuba - Hortus sanitatis, Tractatus de piscibus IV.  », in Bibliothèque Ichtya, état du texte au 09/05/2025. [En ligne : ]
CopierCopier dans le presse-papierSource de référence
Hortus sanitatis : Livre IV, Les Poissons, Catherine Jacquemard, Brigitte Gauvin, Marie-Agnès Lucas-Avenel, Presses universitaires de Caen, Caen, 2013.consultable en ligne

Scolopendra et scorpio (Épernay, BM, Inc. 3017)

1. VB SN, 17, 88, 1
[α] Plin. nat.9, 1452sourcesScolopendrae, terrestribus similes, quas centipedes uocant, hamo deuorato omnia interanea euomunt, donec hamum egerant, dein resorbent.
Plinius libro IX. [α] Scolopendrae marinae, terrestribus similes, quas centipedes vocant, hamo devorato omnia interanea3apparatinteriora 1491 Prüss1. evomunt donec hamum egerant, deinde resorbent4philologieVoir aussi Arist. HA 620 b 7-9 : « L’animal appelé scolopendre de mer, lorsqu’il a avalé l’hameçon, retourne vers l’extérieur l’intérieur de son corps, jusqu’à ce qu’il ait expulsé l’hameçon, puis il fait rentrer ses organes de la même façon » (Louis 1969, 105).
2. VB SN, 17, 88, 2
[β] Isid. orig.12, 6, 175sourcesScorpio dictus, quia laedit dum manu tollitur. Tradunt, decem cancris cum ocimi manipulo alligatis, omnes qui ibi sunt scorpiones ad eum locum congregari.
Isidorus. [β] Scorpio dictus est quia laedit dum manu tollitur. Tradunt autem, X cancris cum manipulo ocimi alligatis, omnes qui ibi sunt scorpiones ad eum locum congregari6philologieVoir aussi Plin. nat. 32, 55 : Decem uero cancris cum ocimi manipulo adligatis, omnes qui ibi sint scorpiones ad eum locum coituros Magi dicunt. Voir Plin. nat. 32, 148..
3. VB SN, 17, 88, 3
[γ] Arist. HA, 543 a 7-8 MS7sourcesScorpio vero marinum ovat in vere semel et in autumno iterum.
Aristoteles. [γ] Scorpio marinus ovat in vere semel8apparatsatis VBd., et iterum autumno.
4. VB SN, 17, 88, 4
[δ] Plin. nat.9, 999sourcesSole Cancri signum transeunte et ipsorum, cum exanimati sint, corpus transfigurari in scorpiones narratur in sicco.
Plinius libro IX. [δ] Cancri mortui in scorpiones figurantur in sicco.

Notes d’apparat :

3. interiora 1491 Prüss1. | 

8. satis VBd.

Notes philologiques :

4. Voir aussi Arist. HA 620 b 7-9 : « L’animal appelé scolopendre de mer, lorsqu’il a avalé l’hameçon, retourne vers l’extérieur l’intérieur de son corps, jusqu’à ce qu’il ait expulsé l’hameçon, puis il fait rentrer ses organes de la même façon » (Louis 1969, 105) | 

6. Voir aussi Plin. nat. 32, 55 : Decem uero cancris cum ocimi manipulo adligatis, omnes qui ibi sint scorpiones ad eum locum coituros Magi dicunt. Voir Plin. nat. 32, 148.

Notes de source :

2. Scolopendrae, terrestribus similes, quas centipedes uocant, hamo deuorato omnia interanea euomunt, donec hamum egerant, dein resorbent. | 

5. Scorpio dictus, quia laedit dum manu tollitur. Tradunt, decem cancris cum ocimi manipulo alligatis, omnes qui ibi sunt scorpiones ad eum locum congregari. | 

7. Scorpio vero marinum ovat in vere semel et in autumno iterum. | 

9. Sole Cancri signum transeunte et ipsorum, cum exanimati sint, corpus transfigurari in scorpiones narratur in sicco.