CopierCopier dans le presse-papierPour indiquer l’adresse de consultation« Jean de Cuba - Hortus sanitatis, Tractatus de piscibus IV.  », in Bibliothèque Ichtya, état du texte au 09/05/2025. [En ligne : ]
CopierCopier dans le presse-papierSource de référence
Hortus sanitatis : Livre IV, Les Poissons, Catherine Jacquemard, Brigitte Gauvin, Marie-Agnès Lucas-Avenel, Presses universitaires de Caen, Caen, 2013.consultable en ligne

Teucha, titimallus et torpedo (Épernay, BM, Inc. 3017)

1. VB SN, 17, 96, 1
[α] VB SN, 17, 96, 1
Actor2apparatautor 1536.. [α] Teucha piscis est fluvialis vel stagnensis omnibus notus. In limo, sicut anguilla, nutritus. Unde et ejus coloris est, scilicet lutei sive nigri. Uterque piscis saporis3apparatsaporis post dulcis hab. VB. dulcis est, sed malae digestionis.
2. VB SN, 17, 96, 2
[β] Isid. orig.12, 6, 294sourcesThymallus ex flore nomen accepit : thymum quippe flos appellatur ; nam dum sit specie gratus et sapore iucundus, tamen sicut flos fraglat et corpore odores aspirat.
Isidorus. [β] Titumallus5apparattytimallus 1491 titimallus VB2 tithymalus VBd. nomen ex flore accepit. Thymum6apparatthynum 1491 tynum Prüss1 1536 timum VB2. quippe flos appellatur. Nam cum sit specie gratus et sapore jucundus7apparatjocundus 1491 Prüss1 1536., tamen sicut flos fragrat et corpore odores aspirat.
3. VB SN, 17, 96, 2-3
[γ] compil.
[δ] Isid. orig.12, 6, 4510sourcesTorpedo uocata eo quod corpus torpescere faciat, si eam quisque uiuentem tangat.
[ε] Plin. nat.9, 7813sourcesPlanorum piscium alterum est genus, quod pro spina cartilaginem habet, ut raiae, pastinacae, squatinae, torpedo et quos bouis, lamiae, aquilae, ranae nominibus Graeci appellant. […] Omnia autem carniuora sunt talia et supina uescuntur.
[ζ] Plin. nat.9, 16517sourcesTorpedo octogenos fetus habens inuenitur eaque intra se parit, oua praemollia in alium locum uteri transferens atque ibi excludens.
[η] Plin. nat.9, 14323sourcesNouit torpedo uim suam ipsa non torpens, mersaque in limo se occultat.
[γ] Idem8apparatidem non hab. VB.9philologieLe texte résulte d’une contamination de deux citations, l’une d’Isidore de Séville, l’autre de Pline, distinctes chez Vincent de Beauvais..[δ] Torpedo dicta est, eo quod corpus torpescere11apparattepescere 1491 Prüss1 1536. faciat, si eam12apparateum VBd. quisque viventem tangit.[ε] Torpedo, sicut et squatina, est ex genere piscium qui cartilaginem habent pro spina. Omniaque14apparatomnia VBd. talia carnosiora15apparatcarnosa VBd.16philologieNotons que Pline ne dit pas « charnu » (carnosiora), mais « carnivore » (carnivora). sunt et supina vescuntur.[ζ] Torpedo18apparattorpedo non hab. VB. ova19apparatova — excludens post fetus hab. VB. intra20apparatin terra 1491 Prüss1 1536. se parit21apparatseponit 1536. praemollia, in alium22apparatalvum Prüss1. uteri locum transferens, ibique excludens. Octogenos habet fetus.[η] Novit torpedo vim suam, ipsa non torpens mersaque in limo se occultat24apparato se ccultat Prüss1..

Notes d’apparat :

2. autor 1536. | 

3. saporis post dulcis hab. VB. | 

5. tytimallus 1491 titimallus VB2 tithymalus VBd. | 

6. thynum 1491 tynum Prüss1 1536 timum VB2. | 

7. jocundus 1491 Prüss1 1536. | 

8. idem non hab. VB. | 

11. tepescere 1491 Prüss1 1536. | 

12. eum VBd. | 

14. omnia VBd. | 

15. carnosa VBd. | 

18. torpedo non hab. VB. | 

19. ova — excludens post fetus hab. VB. | 

20. in terra 1491 Prüss1 1536. | 

21. seponit 1536. | 

22. alvum Prüss1. | 

24. o se ccultat Prüss1.

Notes philologiques :

9. Le texte résulte d’une contamination de deux citations, l’une d’Isidore de Séville, l’autre de Pline, distinctes chez Vincent de Beauvais. | 

16. Notons que Pline ne dit pas « charnu » (carnosiora), mais « carnivore » (carnivora).

Notes de source :

4. Thymallus ex flore nomen accepit : thymum quippe flos appellatur ; nam dum sit specie gratus et sapore iucundus, tamen sicut flos fraglat et corpore odores aspirat. | 

10. Torpedo uocata eo quod corpus torpescere faciat, si eam quisque uiuentem tangat. | 

13. Planorum piscium alterum est genus, quod pro spina cartilaginem habet, ut raiae, pastinacae, squatinae, torpedo et quos bouis, lamiae, aquilae, ranae nominibus Graeci appellant. […] Omnia autem carniuora sunt talia et supina uescuntur. | 

17. Torpedo octogenos fetus habens inuenitur eaque intra se parit, oua praemollia in alium locum uteri transferens atque ibi excludens. | 

23. Nouit torpedo uim suam ipsa non torpens, mersaque in limo se occultat.