Source de référence : , Étymologies. Livre XII. Des Animaux, J. André
Liber XII, VI. De Piscibus
1. [α] Psalm. 104, 25
1 Pisces dicti unde et pecus, a pascendo scilicet. 2 Reptilia ideo dicuntur haec quae natant, eo quod reptandi habeant speciem et naturam ; quamvis se in profundum inmergant, tamen in natando repunt. Vnde et David ait : « [α] Hoc mare magnum et spatiosum : illic reptilia, quorum non est numerus. » 3 Amphibia sunt quaedam genera piscium, dicta eo quod ambulandi in terris usum et natandi in aquis officium habeant.ἀμφὶ enim Graece utrumque dicitur, id est quia et in aquis et in terris vivunt : ut focaea, corcodrillib, hippopotami, hoc est equi fluviales.
1 Pisces dicti unde et pecus, a pascendo scilicet. 2 Reptilia ideo dicuntur haec quae natant, eo quod reptandi habeant speciem et naturam ; quamvis se in profundum inmergant, tamen in natando repunt. Vnde et David ait : « [α] Hoc mare magnum et spatiosum : illic reptilia, quorum non est numerus. » 3 Amphibia sunt quaedam genera piscium, dicta eo quod ambulandi in terris usum et natandi in aquis officium habeant.
2. [β] Ambr. hex. 5, 2, 6.*
[γ] Ambr. hex, 5, 2, 6.*
[δ] Ambr. hex, 5, 3, 7.*
[ε] Plin. nat. 32, 14*
[ζ] Plin. nat. 11, 165.*
4 Pecoribus autem et bestiis et volatilibus antea homines nomina inposuerunt quam piscibus, quia prius visa et cognita sunt. Piscium vero postea paulatim cognitis generibus nomina instituta sunt aut ex similitudine terrestrium animalium aut ex specie propria sive moribus seu colore, vel figura, aut sexu. 5 Ex similitudine terrestrium : ut ranae et vituli et leones [β] et nigri meruli et pavi diverso colore, dorso et collo picti, [γ] et turdi alvoc varii et cetera quae sibi iuxta species terrestrium animalium nomina vindicaverunt. Ex moribus terrestrium : ut canes in mari a terrenis canibus nuncupati, quod mordeant ; et lupi, quod inproba voracitate alios persequantur. 6 A colore : ut umbrae, quia colore umbrae sunt ; et auratae, quia in capite auri colorem habent ; [δ] et varii a varietate, quos vulgo tructas vocant. A figura : [ε] ut orbis, quia rotundus est totusque in capite constat ; ut soliad, quod sit instar calciamentorum soliise. A sexu, ut musculus, [ζ] quod sit ballenae masculus ; eius enim coitu concipere haec bellua perhibetur. Hinc et musculi coclearum, quorum lacte concipiunt ostreae.
[γ] Ambr. hex, 5, 2, 6.*
[δ] Ambr. hex, 5, 3, 7.*
[ε] Plin. nat. 32, 14*
[ζ] Plin. nat. 11, 165.*
4 Pecoribus autem et bestiis et volatilibus antea homines nomina inposuerunt quam piscibus, quia prius visa et cognita sunt. Piscium vero postea paulatim cognitis generibus nomina instituta sunt aut ex similitudine terrestrium animalium aut ex specie propria sive moribus seu colore, vel figura, aut sexu. 5 Ex similitudine terrestrium : ut ranae et vituli et leones [β] et nigri meruli et pavi diverso colore, dorso et collo picti, [γ] et turdi alvoc varii et cetera quae sibi iuxta species terrestrium animalium nomina vindicaverunt. Ex moribus terrestrium : ut canes in mari a terrenis canibus nuncupati, quod mordeant ; et lupi, quod inproba voracitate alios persequantur. 6 A colore : ut umbrae, quia colore umbrae sunt ; et auratae, quia in capite auri colorem habent ; [δ] et varii a varietate, quos vulgo tructas vocant. A figura : [ε] ut orbis, quia rotundus est totusque in capite constat ; ut soliad, quod sit instar calciamentorum soliise. A sexu, ut musculus, [ζ] quod sit ballenae masculus ; eius enim coitu concipere haec bellua perhibetur. Hinc et musculi coclearum, quorum lacte concipiunt ostreae.
3. 7 Ballenae autem sunt inmensae magnitudinis bestiae, ab emittendo et fundendo aquas vocatae ; ceteris enim bestiis maris altius iaciunt undas ; βάλλειν enim graecef emittere dicitur.
4. [η] Ambr. hex. 5, 10, 28.*
[θ] Jon. 2, 2-3*
8 Cete dictaτὸ κῆτος καὶ τὰ κὴκη , hoc est ob inmanitatem. Sunt enim ingentia genera beluarum et [η] aequalia montium corpora ; qualis cetus excepit Ionam, cuius alvus tantae magnitudinis fuit ut instar obtineret inferni, dicente Propheta : « [θ] Exaudivit me de ventre inferni. »
[θ] Jon. 2, 2-3*
8 Cete dicta
5. [ι] Serv. georg. 4, 387*
9 Equi marini, [ι] quod prima parte equi sunt, postrema solvuntur in piscem. Bocas dicunt esse boves marinos, quasi boacas.
9 Equi marini, [ι] quod prima parte equi sunt, postrema solvuntur in piscem. Bocas dicunt esse boves marinos, quasi boacas.
6. [κ] Serv. aen. 7, 198*
10 Caerulei a colore appellati ; [κ] nam caeruleum est viride cum nigro, ut est mare.
10 Caerulei a colore appellati ; [κ] nam caeruleum est viride cum nigro, ut est mare.
7. [λ] Solin, coll. 12, 5.*
[μ] Plin. nat. 9, 20.*
[ν] Ambr. hex. 5, 1, 12*
[ξ] Solin, mir. 12, 5.*
[ο] Solin, coll. 32, 26*
11 Delphines [λ] certum habent vocabulum, quod voces hominum sequantur vel quod ad symphoniam gregatim conveniunt. Nihil in marig velocius istis ; [μ] nam plerumque salientes naves transvolant. Quando autem [ν] praeludunt in fluctibus et undarum se molibus saltu praecipiti feriunt, tempestates significare videntur. [ξ] Hi proprie simones nominantur. [ο] Est et delphinum genus in Nilo dorso serrato, qui crocodillos tenera ventrium secantes interimunt.
[μ] Plin. nat. 9, 20.*
[ν] Ambr. hex. 5, 1, 12*
[ξ] Solin, mir. 12, 5.*
[ο] Solin, coll. 32, 26*
11 Delphines [λ] certum habent vocabulum, quod voces hominum sequantur vel quod ad symphoniam gregatim conveniunt. Nihil in marig velocius istis ; [μ] nam plerumque salientes naves transvolant. Quando autem [ν] praeludunt in fluctibus et undarum se molibus saltu praecipiti feriunt, tempestates significare videntur. [ξ] Hi proprie simones nominantur. [ο] Est et delphinum genus in Nilo dorso serrato, qui crocodillos tenera ventrium secantes interimunt.
8. 12 Porci marini, qui vulgo vocantur suilli, quia dum escam quaerunt, more suis terram sub aquis fodiunt. Circa guttur enim habent oris officium et, nisi rostrum arenis inmergunt, pastum non colligunt.
9. 13 Corvi a cordis voce dicti, quia grunniunt pectore, suaque voce proditi capiuntur.
10. [π] Plin. nat. 9, 50.*
[ρ] Plin. nat. 9, 50.*
14 Thynni Graecum nomen habent. Hi ingrediuntur veris tempore, [π] intrant dextro latere, laevo exeunt. [ρ] Hoc inde creduntur quod dextris oculis acutius videant quam sinistris.
[ρ] Plin. nat. 9, 50.*
14 Thynni Graecum nomen habent. Hi ingrediuntur veris tempore, [π] intrant dextro latere, laevo exeunt. [ρ] Hoc inde creduntur quod dextris oculis acutius videant quam sinistris.
11. [ς] Plin. nat. 32, 15*
15 Gladius dicitur [ς] eo quod rostro mucronato sit ; ob hoc naves perfossas mergit.
15 Gladius dicitur [ς] eo quod rostro mucronato sit ; ob hoc naves perfossas mergit.
12. 16 Serra nuncupata, quia serratam cristam habet et subternatans navem secat.
13. [σ] Plin. nat. 20, 120*
17 Scorpio dictus, quia laedit dum manu tollitur. [σ] Tradunt decem cancris cum ocimi manipulo alligatis omnes qui ibi sunt scorpiones ad eum locum congregari.
17 Scorpio dictus, quia laedit dum manu tollitur. [σ] Tradunt decem cancris cum ocimi manipulo alligatis omnes qui ibi sunt scorpiones ad eum locum congregari.
14. [τ] Plin. nat. 9, 155.*
18 Aranea genus piscis, dictus quod aereh feriat ; [τ] habet enim stimulos e quibus percutit.
18 Aranea genus piscis, dictus quod aereh feriat ; [τ] habet enim stimulos e quibus percutit.
15. [υ] Solin, coll. 32, 22-24.*
[φ] Solin, coll. 32, 22-24*
[χ] Solin, coll. 32, 22-24*
[ψ] Solin, coll. 32, 22-24*
[ω] Solin, coll. 32, 22-24*
19 Crocodillus, a croceo colore dictus, gignitur in Nilo, [υ] animal quadrupes in terra et ini aquis valens, longitudine plerumque viginti cubitorum, dentium et [φ] unguium inmanitate armatum, [χ] tantaque cutis duritia ut quamvis fortium ictus lapidum tergo repercutiat. 20 [ψ] Nocte in aquis, die humi quiescit. [ω] Ova in terra fovet : masculus et femina vices servant. Hunc pisces quidam serratam habentes cristam tenera ventrium desecantes interimunt. Solus ex animalibus superiorem maxillam movere dicitur.
[φ] Solin, coll. 32, 22-24*
[χ] Solin, coll. 32, 22-24*
[ψ] Solin, coll. 32, 22-24*
[ω] Solin, coll. 32, 22-24*
19 Crocodillus, a croceo colore dictus, gignitur in Nilo, [υ] animal quadrupes in terra et ini aquis valens, longitudine plerumque viginti cubitorum, dentium et [φ] unguium inmanitate armatum, [χ] tantaque cutis duritia ut quamvis fortium ictus lapidum tergo repercutiat. 20 [ψ] Nocte in aquis, die humi quiescit. [ω] Ova in terra fovet : masculus et femina vices servant. Hunc pisces quidam serratam habentes cristam tenera ventrium desecantes interimunt. Solus ex animalibus superiorem maxillam movere dicitur.
16. [αα] Solin, coll. 32, 30*
21 Hippopotamus vocatus [αα] quod sit equo similis dorso, iuba et hinnitu, rostro resupinato, aprinis dentibus, cauda tortuosa. Die in aquis commoratur, nocte segetes depascitur ; et hunc Nilus gignit.
21 Hippopotamus vocatus [αα] quod sit equo similis dorso, iuba et hinnitu, rostro resupinato, aprinis dentibus, cauda tortuosa. Die in aquis commoratur, nocte segetes depascitur ; et hunc Nilus gignit.
17. 22 Pagrum, quem Graeci phagrumj ideo nuncupant quod duros dentes habeat, ita ut ostreis in mari alatur.
18. 23 Dentix pro multitudine et granditate dentium dictus.
19. Lepus a similitudine capitis nuncupatus.
20. [αβ] Plin. nat. 32, 11. *
24 Lupum, ut dictum est, aviditas appellavit, piscem in captura ingeniosum : [αβ] denique rete circumdatus fertur arenas arare cauda, atque ita conditus transire rete.
24 Lupum, ut dictum est, aviditas appellavit, piscem in captura ingeniosum : [αβ] denique rete circumdatus fertur arenas arare cauda, atque ita conditus transire rete.
21. [αγ] Plin. nat. 32, 70. *
[αδ] Plin. nat. 32, 138.*
25 Mullus vocatus, quod mollis sit atque tenerrimus. Cuius cibo tradunt libidinem inhibere, [αγ] oculorum autem aciem hebetari ; homines vero, quibus saepe pastus, piscem olent. [αδ] Mullus in vino necatus, hi qui inde biberint taedium vini habent.
[αδ] Plin. nat. 32, 138.*
25 Mullus vocatus, quod mollis sit atque tenerrimus. Cuius cibo tradunt libidinem inhibere, [αγ] oculorum autem aciem hebetari ; homines vero, quibus saepe pastus, piscem olent. [αδ] Mullus in vino necatus, hi qui inde biberint taedium vini habent.
22. [αε] Plin. nat. 9, 31*
26 Mugilis nomen habet quod sit multum agilis. Nam ubi dispositas senserit piscatorum insidias, confestim retrorsum rediens [αε] ita transilit rete ut volare piscem videas.
26 Mugilis nomen habet quod sit multum agilis. Nam ubi dispositas senserit piscatorum insidias, confestim retrorsum rediens [αε] ita transilit rete ut volare piscem videas.
23. 27 Melanurus, eo quod nigram caudam habeat et pinnas nigras et in corpore lineas nigras ; μὲλαν enim Graeci nigrum vocant.
24. [αζ] Plin. nat. 9, 153.*
[αη] Ambr. hex. 5, 2, 6.*
28 Glaucus a colore dictus, quod albus sit ; Graeci enim albumγλαυκὸν dicunt. [αζ] Hic aestate raro apparet, nisi tantum in nubilo. 29 Thymallus ex flore nomen accepit : thymum quippe flos appellatur ; nam dum sit specie gratus et sapore iucundus, tamen [αη] sicut flos fraglat et corpore odores aspirat.
[αη] Ambr. hex. 5, 2, 6.*
28 Glaucus a colore dictus, quod albus sit ; Graeci enim album
25. [αθ] Ambr. hex. 5, 5, 13*
[αι] Plin. nat. 32, 11.*
30 Escarus dictus eo quod [αθ] solus escam ruminare perhibetur ; denique alii pisces non ruminant. Tradunt autem hunc ingeniosum esse ; [αι] namque inclusum nassis non fronte erumpere nec infestis viminibus caput inserere, sed aversum caudae ictibus crebris laxare fores atque ita retrorsum redire ; quem luctatum eius si forte alius escarus extrinsecus videat, adprehensa mordicus cauda adiuvare nisus erumpentis.
[αι] Plin. nat. 32, 11.*
30 Escarus dictus eo quod [αθ] solus escam ruminare perhibetur ; denique alii pisces non ruminant. Tradunt autem hunc ingeniosum esse ; [αι] namque inclusum nassis non fronte erumpere nec infestis viminibus caput inserere, sed aversum caudae ictibus crebris laxare fores atque ita retrorsum redire ; quem luctatum eius si forte alius escarus extrinsecus videat, adprehensa mordicus cauda adiuvare nisus erumpentis.
26. 31 Sparus a lancea missile nomen traxit, quod eiusdem figurae sit. Terrestria enim prius inventa sunt quam marina. Nam sparus est telum rusticanum missile, ab spargendo dictum.
27. [ακ] Serv. georg. 4, 234.*
32 [ακ] Australis piscis, sive quia aquarum undam ore suscipit sive quia tunc hic piscis oritur quo tempore tendere in occasum Pleiades coeperint.
32 [ακ] Australis piscis, sive quia aquarum undam ore suscipit sive quia tunc hic piscis oritur quo tempore tendere in occasum Pleiades coeperint.
28. 33 Amiok saxatilis dextra sinistraque lateribus virgis puniceis perpetuis aliisque discoloribus designatur ; dictus amiol quia non capitur nisi amom.
29. [αλ] Plin. nat. 9, 79 *
[αμ] Plin. nat. 32, 2.*
[αν] Plin. nat. 32, 6.*
34 [αλ] Echenais, parvus et semipedalis pisciculus, nomen sumpsit quod navem adhaerendo retineat. [αμ] Ruant licet venti, saeviant procellae, navis tamen quasi radicata in mari stare videtur nec moveri, non retinendo, sed tantummodo adhaerendo. [αν] Hunc Latini moram appellaverunt, eo quod cogat stare navigia.
[αμ] Plin. nat. 32, 2.*
[αν] Plin. nat. 32, 6.*
34 [αλ] Echenais, parvus et semipedalis pisciculus, nomen sumpsit quod navem adhaerendo retineat. [αμ] Ruant licet venti, saeviant procellae, navis tamen quasi radicata in mari stare videtur nec moveri, non retinendo, sed tantummodo adhaerendo. [αν] Hunc Latini moram appellaverunt, eo quod cogat stare navigia.
30. [αξ] Plin. nat. 32, 69.*
35[αξ] Vranoscopus vocatur ab oculo, quem in capite habet, a quo semper supra intendit.
35[αξ] Vranoscopus vocatur ab oculo, quem in capite habet, a quo semper supra intendit.
31. [αο] Plin. nat. 32, 14*
36 Millago nominatus, quia evolat super aquam. [αο] Quoties autem cernitur extra aquam volitans, tempestates mutari.
36 Millago nominatus, quia evolat super aquam. [αο] Quoties autem cernitur extra aquam volitans, tempestates mutari.
32. 37 Squatus dictus quod sit squamis acutus. Vnde et eius cute lignum politur.
33. [απ] Serv. georg. 2, 506.*
38 Civitas Syriae [απ] quae nunc Tyrus dicitur olim Sarra vocabatur a pisce quodam qui illic abundat, quem lingua sua « sar » appellant ; ex quo dirivatumn est huius similitudinis pisciculos sardas sardinasque vocari.
38 Civitas Syriae [απ] quae nunc Tyrus dicitur olim Sarra vocabatur a pisce quodam qui illic abundat, quem lingua sua « sar » appellant ; ex quo dirivatumn est huius similitudinis pisciculos sardas sardinasque vocari.
34. 39 Allec pisciculus ad liquorem salsamentorum idoneus, unde et nuncupatus.
36. [αρ] Solin, coll. 52, 41.*
[ας] Plin. nat. 32, 138*
41 Anguillae similitudo anguis nomen dedit. Origo huius ex limo ; unde et quando capitur, adeo levisq est ut quanto fortius presseris, tanto citius elabitur. Ferunt autem [αρ] Orientis fluvium Gangen anguillas tricenis pedibus gignere. [ας] Anguillae vino necatae, qui ex eo biberint taedium vini habent.
[ας] Plin. nat. 32, 138*
41 Anguillae similitudo anguis nomen dedit. Origo huius ex limo ; unde et quando capitur, adeo levisq est ut quanto fortius presseris, tanto citius elabitur. Ferunt autem [αρ] Orientis fluvium Gangen anguillas tricenis pedibus gignere. [ας] Anguillae vino necatae, qui ex eo biberint taedium vini habent.
37. [ασ] Plin. nat. 32, 14.*
42 Draco marinus [ασ] aculeos in branchiis habet ad caudam spectantes ; qui dum percusserit, quaqua ferit, venenum fundit unde et vocatus.
42 Draco marinus [ασ] aculeos in branchiis habet ad caudam spectantes ; qui dum percusserit, quaqua ferit, venenum fundit unde et vocatus.
38. [ατ] Plin. nat. 32, 14.*
[αυ] Plin. nat. 32, 14.*
[αφ] Plin. nat. 32, 14*
[αχ] Plin. nat. 32, 14*
43 Murenamr Graeciμύραιναν vocant eo quod conplicet se in circulos. [ατ] Hanc feminini tantum sexus esse tradunt et concipere a serpente ; [αυ] ob id a piscatoribus tamquam a serpente sibilo evocatur et capitur. [αφ] Ictu autem fustis difficulter interimitur, ferula protinus. [αχ] Animam in cauda habere certum est ; nam capite percusso vix eam interimi, cauda statim exanimari.
[αυ] Plin. nat. 32, 14.*
[αφ] Plin. nat. 32, 14*
[αχ] Plin. nat. 32, 14*
43 Murenamr Graeci
39. [αψ] Plin. nat. 32, 12*
44 Congrus <…> Polippuss, id est multipes ; plurimos enim nexus habet. [αψ] Iste ingeniosus hamum appetens brachiis conplectiturt, non morsu, nec prius dimittit quam escam circumroserit.
44 Congrus <…> Polippuss, id est multipes ; plurimos enim nexus habet. [αψ] Iste ingeniosus hamum appetens brachiis conplectiturt, non morsu, nec prius dimittit quam escam circumroserit.
40. [αω] Plin. nat. 32, 7*
[βα] Plin. nat. 32, 7*
45 Torpedo vocata eo quod corpus torpescere faciat, si eam quisque viventem tangat. Narrat Plinius Secundus : « [αω] Ex Indico mare torpedo etiam procul et e longinquo, vel si hasta virgaque adtingatur, quamvis praevalidos lacertos torpescere, quamlibet ad cursum veloces alligare pedes. » [βα] Tanta enim vis eius est ut etiam aura corporis sui adficiat membra.
[βα] Plin. nat. 32, 7*
45 Torpedo vocata eo quod corpus torpescere faciat, si eam quisque viventem tangat. Narrat Plinius Secundus : « [αω] Ex Indico mare torpedo etiam procul et e longinquo, vel si hasta virgaque adtingatur, quamvis praevalidos lacertos torpescere, quamlibet ad cursum veloces alligare pedes. » [βα] Tanta enim vis eius est ut etiam aura corporis sui adficiat membra.
41. [ββ] Plin. nat. 9, 158.*
[βγ] Plin. nat. 32, 141.*
46 Sepia dicitur quia sepibus interclusa facilius capitur ; in coeundo obscenum genus ;[ββ] ore enim concipit sicut vipera. [βγ] Cuius atramento tanta vis est ut lucernae addito Aethiopas videri ablato priori lumine quidam tradant.
[βγ] Plin. nat. 32, 141.*
46 Sepia dicitur quia sepibus interclusa facilius capitur ; in coeundo obscenum genus ;[ββ] ore enim concipit sicut vipera. [βγ] Cuius atramento tanta vis est ut lucernae addito Aethiopas videri ablato priori lumine quidam tradant.
42. [βδ] Plin. nat. 32, 15*
47 Lulligo. [βδ] Tradunt in Oceano Mauretaniae, non procul a Lixo flumine, tantam multitudinem lulliginum evolare ex aqua ut etiam naves demergere possint.
47 Lulligo. [βδ] Tradunt in Oceano Mauretaniae, non procul a Lixo flumine, tantam multitudinem lulliginum evolare ex aqua ut etiam naves demergere possint.
43. [βε] Plin. nat. 2, 10*
[βζ] Plin. nat. 9, 107.*
48 Concaev et cocleaew hac ex causa vocatae, quia deficiente luna cavantur, id est evacuantur. Omnium enim clausorum maris animalium atque concarumx incremento lunae membra turgescunt, defectu evacuantur. [βε] Luna enim cum in augmento fuerit, auget humorem ; cum vero in defectum venerit, humores minuuntur ; hoc enim Physici dicunt. Concaey autem primae positionis nomen, cocleaez vero per diminutionem, quasi conchleae. 49 Concarumaa multa genera sunt ; inter quas et margaritiferae, quae oceloe dicuntur, in quarum carne pretiosus calculus solidatur. De quibus tradunt hi qui de animantium scripsere naturisab quod nocturno tempore litora appetuntac, et [βζ] ex caelesti rore margaritum concipiunt ; unde et oceloe nominantur. 50 Murixad cocleaae est maris, dicta ab acumine et asperitate, quae alio nomine conciliumaf nominatur, propter quod circumcisa ferro lacrimas purpurei coloris emittat, ex quibus purpura tingitur ; et inde ostrum appellatum quod haec tinctura ex testae humore elicitur.
[βζ] Plin. nat. 9, 107.*
48 Concaev et cocleaew hac ex causa vocatae, quia deficiente luna cavantur, id est evacuantur. Omnium enim clausorum maris animalium atque concarumx incremento lunae membra turgescunt, defectu evacuantur. [βε] Luna enim cum in augmento fuerit, auget humorem ; cum vero in defectum venerit, humores minuuntur ; hoc enim Physici dicunt. Concaey autem primae positionis nomen, cocleaez vero per diminutionem, quasi conchleae. 49 Concarumaa multa genera sunt ; inter quas et margaritiferae, quae oceloe dicuntur, in quarum carne pretiosus calculus solidatur. De quibus tradunt hi qui de animantium scripsere naturisab quod nocturno tempore litora appetuntac, et [βζ] ex caelesti rore margaritum concipiunt ; unde et oceloe nominantur. 50 Murixad cocleaae est maris, dicta ab acumine et asperitate, quae alio nomine conciliumaf nominatur, propter quod circumcisa ferro lacrimas purpurei coloris emittat, ex quibus purpura tingitur ; et inde ostrum appellatum quod haec tinctura ex testae humore elicitur.
44. [βη] Ambr. hex. 5, 8, 21-22.*
[βθ] Plin. nat. 20, 120.*
51 Cancros vocari, quia concaeag sunt crura habentes ; inimica ostreis animalia. [βη] Eorum enim carnibus vivunt miro ingenio ; nam quia valida testa eius aperiri non potest, explorat quando ostrea claustra testarum aperiat, tunc cancer latenter lapillum inicit atque inpedita conclusione ostreae carnes erodit. [βθ] Tradunt quidam decem cancris cum ocimi manipulo alligatis omnes qui ibi sunt scorpiones ad eum locum coituros. Duo sunt autem genera cancrorum : fluviatilesah et marini.
[βθ] Plin. nat. 20, 120.*
51 Cancros vocari, quia concaeag sunt crura habentes ; inimica ostreis animalia. [βη] Eorum enim carnibus vivunt miro ingenio ; nam quia valida testa eius aperiri non potest, explorat quando ostrea claustra testarum aperiat, tunc cancer latenter lapillum inicit atque inpedita conclusione ostreae carnes erodit. [βθ] Tradunt quidam decem cancris cum ocimi manipulo alligatis omnes qui ibi sunt scorpiones ad eum locum coituros. Duo sunt autem genera cancrorum : fluviatilesah et marini.
45. 52 Ostrea dicta [est] a testa, quibus mollities interior carnis munitur ; Graeci enim testam ὀστρα vocant. Ostrea autem neutrum, carnes eius feminino dicunturai genereaj.
46. [βι] Isid. orig. 12, 6, 6
53 [βι] Musculi sunt, ut praediximus, cocleaeak quorumal lacte concipiunt ostreae ; et dicti musculi quasi masculi.
53 [βι] Musculi sunt, ut praediximus, cocleaeak quorumal lacte concipiunt ostreae ; et dicti musculi quasi masculi.
47. [βκ] Virg. Aen. 3, 687*
54 Pelorides a Peloro promontorio Siciliae, ubi abundant, cognominatae sunt : [βκ] Ecce autem Boreas angusta ab sede Pelori.
54 Pelorides a Peloro promontorio Siciliae, ubi abundant, cognominatae sunt : [βκ] Ecce autem Boreas angusta ab sede Pelori.
49. [βμ] Plin. nat. 32, 32 *
[βμ] Plin. nat. 32, 41*
56 Testudo dictus eo quod tegmine testae sit adopertus in camerae modum. [βμ] Sunt autem quattuor genera : terrestres, maritimae, lutariae, id est in caeno et paludibus viventes ; quartum genus fluviatilesam, quae in dulci aqua vivunt. Tradunt aliqui, quod incredibile est, tardius ire navigia testudinis pedem dextrum vehentia.
[βμ] Plin. nat. 32, 41*
56 Testudo dictus eo quod tegmine testae sit adopertus in camerae modum. [βμ] Sunt autem quattuor genera : terrestres, maritimae, lutariae, id est in caeno et paludibus viventes ; quartum genus fluviatilesam, quae in dulci aqua vivunt. Tradunt aliqui, quod incredibile est, tardius ire navigia testudinis pedem dextrum vehentia.
50. [βν] Ambr. hex. 6, 4, 20*
57 [βν] Echinus a terrestre echino nomen traxit, quem vulgus iricium vocant ; cuius testula duplex, spinis aculeata in modum castanearum, quando adhuc coopertae de arboribus cadunt. Caro eius mollis et minio similis, †uris† tribus modis : ut testudo ac peloris et cocleaan. Nam et quod edimus et ubi caro inest utrumque dicitur peloris.
57 [βν] Echinus a terrestre echino nomen traxit, quem vulgus iricium vocant ; cuius testula duplex, spinis aculeata in modum castanearum, quando adhuc coopertae de arboribus cadunt. Caro eius mollis et minio similis, †uris† tribus modis : ut testudo ac peloris et cocleaan. Nam et quod edimus et ubi caro inest utrumque dicitur peloris.
51. [βξ] Varr. ling. 5, 78 *
[βο] Plin. nat. , 32, 122.*
[βπ] Plin. nat. 32, 75.*
[βρ] Plin. nat. 32, 140.*
58 [βξ] Ranae a garrulitate vocatae, eo quod circa genitales strepunt paludes et sonos vocis inportunis clamoribus reddunt. Ex his quaedam aquaticae dicuntur, quaedam palustres, quaedam rubetae ob id quia in vepribus vivunt, grandiores cunctarum. [βο] Aliae calamites vocantur, quoniam inter arundines fruticesque vivunt, minimae omnium et viridissimae ; [βπ] mutae et sine voce sunt. 59 Agredulae ranae parvae in sicco vel agris morantes ; unde et nuncupatae. [βρ] Negant quidam canes latrare, quibus in offa rana viva fuerit data.
[βο] Plin. nat. , 32, 122.*
[βπ] Plin. nat. 32, 75.*
[βρ] Plin. nat. 32, 140.*
58 [βξ] Ranae a garrulitate vocatae, eo quod circa genitales strepunt paludes et sonos vocis inportunis clamoribus reddunt. Ex his quaedam aquaticae dicuntur, quaedam palustres, quaedam rubetae ob id quia in vepribus vivunt, grandiores cunctarum. [βο] Aliae calamites vocantur, quoniam inter arundines fruticesque vivunt, minimae omnium et viridissimae ; [βπ] mutae et sine voce sunt. 59 Agredulae ranae parvae in sicco vel agris morantes ; unde et nuncupatae. [βρ] Negant quidam canes latrare, quibus in offa rana viva fuerit data.
52. [βς] Afranius, 415
[βσ] Cic. Sest. 77*
[βτ] Plin. nat. 31, 124.*
[βυ] Plin. nat. 31, 123.*
[βφ] Plin. nat. 31, 125.*
[βχ] Plin. nat. 31, 123.*
60 [βς] Sfungia a fingere, id est nitidare et extergere, dicta. Afranius : Accedo ad te, ut tibi cervicem fingam linteo, id est extergam. Cicero : « [βσ] Effingebatur sfungiis sanguis », id est extergebatur. [βτ] Animal autem esse docetur cruore inhaerente petris. Vnde et dum absciditur sanguinem remittit. 61 Nam alia sunt viventia in aquis et discurrunt, ut pisces ; alia, quae stant fixa, ut ostreae, echini, sfungiae. [βυ] Ex his alias mares dici, eo quod tenues sint fistulae spissioresque ; alias feminas, quae maioribus fistulis sunt ac perpetuis ; alias duriores, quas Graeci appellantτρὰγους , et nos hircosas dicere possumus ob asperitatem sui. 62 [βφ] Mollissimum genus earum penicilli vocantur, eo quod aptae sint ad oculorum tumores, et ad extergendas lippitudines utiles. [βχ] Candidae sfungiae cura fiunt ; per aestatem enim ad solem sternuntur, et sicut cera Punica candorem bibunt.
[βσ] Cic. Sest. 77*
[βτ] Plin. nat. 31, 124.*
[βυ] Plin. nat. 31, 123.*
[βφ] Plin. nat. 31, 125.*
[βχ] Plin. nat. 31, 123.*
60 [βς] Sfungia a fingere, id est nitidare et extergere, dicta. Afranius : Accedo ad te, ut tibi cervicem fingam linteo, id est extergam. Cicero : « [βσ] Effingebatur sfungiis sanguis », id est extergebatur. [βτ] Animal autem esse docetur cruore inhaerente petris. Vnde et dum absciditur sanguinem remittit. 61 Nam alia sunt viventia in aquis et discurrunt, ut pisces ; alia, quae stant fixa, ut ostreae, echini, sfungiae. [βυ] Ex his alias mares dici, eo quod tenues sint fistulae spissioresque ; alias feminas, quae maioribus fistulis sunt ac perpetuis ; alias duriores, quas Graeci appellant
53. [βψ] Plin. nat. 32, 142*
[βω] Plin. nat. 9, 71.*
63 [βψ] Animalium omnium in aquis viventium nomina centum quadraginta quattuor Plinius ait, divisa in generibus beluarum, serpentium communium terrae et aquae, cancrorum, concarumao, lucustarum, peloridum, polipporumap, solearum, lacertorum et lulliginum et huic similia ; [βω] ex quibus multa quodam naturae intellectu ordinem temporum suorum agnoscunt, quaedam vero in suis locis sine mutatione vagantur.
[βω] Plin. nat. 9, 71.*
63 [βψ] Animalium omnium in aquis viventium nomina centum quadraginta quattuor Plinius ait, divisa in generibus beluarum, serpentium communium terrae et aquae, cancrorum, concarumao, lucustarum, peloridum, polipporumap, solearum, lacertorum et lulliginum et huic similia ; [βω] ex quibus multa quodam naturae intellectu ordinem temporum suorum agnoscunt, quaedam vero in suis locis sine mutatione vagantur.
54. 64 In piscibus autem feminis aliae commixtione masculi concipiunt et pariunt catulos ; aliae ponunt ova sine masculi susceptione concepta, quaeaq idem insequens, sui seminis iactu perfunditar ; et quae hoc munere fuerint afflata generabilia fiunt, quae vero perfusa non fuerint sterilia perseverant aut putrescunt.