Source de référence : , Les Halieutiques, Eugène De Saint Denis
Halieuticon liber
1[…]2accepit mundus legem : dedit arma per omnes3admonuitque sui : vitulus sic namque minatur,4qui nondum gerit in tenera iam cornua fronte ;5sic dammae fugiunt, pugnant virtute leones6et morsu canis et caudae sic scorpius ictu,7concussisque levis pinnis sic evolat ales.8Omnibus ignotae mortis timor, omnibus hostem9praesidiumque datum sentire et noscere teli10vimque modumque sui. Sic et scarus arte sub undis11si n. […]12 decidit adsumptaque dolos tandem pavet esca,13non audet radiis obnixa occurrere fronte :14aversus crebro vimen sub verbere caudae15laxans subsequitur tutumque evadit in aequor.16Quin etiam, si forte aliquis, dum praenatat, arto17mitis luctantem scarus hunc in vimine vidit,18aversi caudam morsu tenet atque ita […]19†uberrer vato quem texit q: resultet.†20sepia tarda fugae, tenui cum forte sub unda21deprensa est — iam iamque manus timet illa rapacis22inficiens aequor nigrum vomit illa cruorem23avertitque vias oculos frustrata sequentis.24Clausus rete lupus, quamvis inmitis et acer,25 dimotis cauda submissus sidit harenis26[…]. in auras27emicat atque dolos saltu deludit inultus.28Et muraena ferox teretis sibi conscia tergi29ad laxata magis conixa foramina retis30tandem per multos evadit lubrica flexus31exemploque nocet : cunctis intervenit una.32At contra scopulis crinali corpore segnis33polypus haeret et hac eludit retia fraude34et sub lege loci sumit mutatque colorem35semper ei similis, quem contegit, atque ubi praedam36pendentem saetis avidus rapit, hic quoque fallit,37elato calamo cum demum emersus in auras38bracchia dissolvit populatumque expuit hamum.39At mugil cauda pendentem everberat escam40 excussamque legit ; lupus acri concitus ira41discursu fertur vario fluctusque ferentes42prosequitur quassatque caput, dum vulnere saevus43laxato cadat hamus et ora patentia linquat.44Nec proprias vires nescit muraena nocendi45auxilioque sui, morsu nec comminus acri46deficit aut animos ponit captiva minacis.47Anthias his tergo, quae non videt, utitur armis,48vim spinae novitque suae versoque supinus49corpore lina secat fixumque intercipit hamum.50Cetera quae densas habitant animalia silvas51aut vani quatiunt semper lymphata timores52aut trahit in praeceps non sana ferocia mentis :53ipsa sequi natura monet vel comminus ire.54Impiger ecce leo venantum sternere pergit55agmina et adversis infert sua pectora telis,56 quoque venit fidens magis et sublatior ardet57concussitque toros et viribus addidit iram,58procidit atque suo properat sibi robore letum.59Foedus Lucanis provolvitur ursus ab antris ;60quid nisi pondus iners stolidaeque ferocia mentis ?61Actus aper saetis iram denuntiat hirtis :62se ruit oppositi nitens in vulnera ferri,63pressus et emisso moritur per viscera telo.64Altera pars fidens pedibus dat terga sequenti,65ut pavidi lepores, ut fulvo tergore dammae66et capto fugiens cervus sine fine timore.67Hic generosus honos et gloria maior equorum,68nam capiunt animis palmam gaudentque triumpho :69seu septem spatiis circo meruere coronam,70nonne vides victor quanto sublimius altum71adtollat caput et vulgi se venditet aurae ;72celsave cum caeso decorantur terga leone,73quam tumidus quantoque venit spectabilis actu74 conspissatque solum generoso concita pulsu75ungula sub spoliis grauiter redeuntis opimis ?76Quid laus prima canum quibus est audacia praeceps77venandique sagax virtus viresque sequendi,78quae nunc elatis rimantur naribus auras79et nunc demisso quaerunt vestigia rostro80et produnt clamore feram dominumque vocando81increpitant ? quam, si conlatis effugit armis,82insequitur tumulosque canis camposque per omnes.83Noster in arte labor positus, spes omnis in illa.84Nec tamen in medias pelagi te pergere sedes85admoneam vastique maris temptare profundum :86inter utrumque loci melius moderabere funem87[…]88aspera num saxis loca sint — nam talia lentos89deposcunt calamos, at purum retia litus —90num mons horrentes demittat celsior umbras91 in mare — nam varie quidam fugiuntque petuntque —92num vada subnatis imo viridentur ab herbis,93obiectetque moras et molli serviat algae.94Discripsit sedes varie natura profundi95nec cunctos una voluit consistere pisces.96Nam gaudent pelago quales scombrique bovesque,97hippuri celeres et nigro tergore milvi98et pretiosus elops nostris incognitus undis99ac durus xiphias ictu non mitior ensis100et pavidi magno fugientes agmine thunni,101parva echenais — at est, mirum, mora puppibus ingens —102tuque, comes ratium tractique per aequora sulci,103qui semper spumas sequeris, pompile, nitentes,104cercyrosque ferox scopulorum fine moratus,105cantharus ingratus suco ; tum concolor illi106orphos caeruleaque rubens erythinus in unda,107insignis sargusque notis, insignis iulis108 et super aurata sparulus cervice refulgens109et rutilus phager et fulvi synodontes et ex se110concipiens channe gemino sibi functa parente,111tum viridis squamis parvo saxatilis ore112et rarus faber et pictae mormyres et auri113chrysophrys imitata decus, tum corporis umbrae114liventis rapidique lupi percaeque tragique,115quin laude insignis caudae melanurus et ardens116auratis muraena notis merulaeque virentes117inmitisque suae conger per volnera gentis118et capitis duro nociturus scorpius ictu119ac nunquam aestivo conspectus sidere glaucus.120At contra herbosa pisces laetantur harena,121ut scarus, epastas solus qui ruminat escas,122 fecundumque genus maenae lamirosque smarisque123atque inmunda chromis, merito vilissima salpa124atque avium dulces nidos imitata sub undis125et squamas tenui subfusus sanguine mullus,126fulgentes soleae candore et concolor illis127passer et Hadriaco mirandus litore rhombus,128tum epodes lati, tum molles tergore ranae129extremi †pareuc† […]130[…]131[…]132lubricus et spina nocuus non gobius ulli133et nigrum niveo portans in corpore virus134lolligo durique sues sinuosaque caris135et tam deformi non dignus nomine asellus136tuque, peregrinis acipenser nobilis undis137[…]