Source de référence : , Thomas Cantimpratensis, Liber de natura rerum, Editio princeps secundum codices manuscriptos, H. Boese
XXXI. De echinoa.
1. [α] Isid. orig. 12, 6, 34*
[α] JV, Or. 90*
[β] TC
[γ] Ambr. hex. 5, 20, 64*
[δ] TC
[α] Echinus piscis est, ut dicunt Ysidorus et Jacobus, semipedalis tantae virtutis, ut navem adhaerendo detineat. Ruant venti, saeviant procellae, tollantur fluctus : navis quasi radicata immobilis stat nec procedere potest nec redire, pisciculo eam non tam retinente quam ei adhaerente. [β] Hoc multis quidem incredibile visum est ; sed tanta fides in hoc auctorum est et tanta concordia ut nulli unquam de hoc dubitare relinquatur. Primus in hoc concordat beatus Ambrosius, secundus Jacobus Aconensis, tertius Aristotiles, quartus beatus Ysidorus, quintus et ille magnus Basilius. Hujus rei auctores ideo ex ordine diligenti narratione posuimus, quia mirum quidem et super aestimationem mirabile est, quod semipedalis pisciculus non ulla violentia, sed adhaesione tantum navem ducentorum pedum cum suis intus ponderibus retinet ut nec ad punctum moveri possit. Ubi sunt stulti ac stolidi, non dico philosophi, sed immundi heretici, qui ideo improbant Christianorum fidem, quia super naturam et posse humanum ejus articulos deprehendunt ? Dic michi, flagitiosissime serpens, quid incredibilius videretur : aut virginem sine virili semine concipere et parere, aut pisciculum semipedalem adhaesione tantum tantam molem navis contra ventorum validissimos flatus retinere posse immobilem ? Credo quod tibi dictabit ratio virginem potius potuisse parere quam echinum pisciculum retinere navem. [γ] Equas enim, murilegos, perdices et vultures, teste beato Ambrosio, nec non et multa alia animalia sine commixtione seminum et sine masculorum concubitu ex flatu et odore tantum concipere certum est et prolem parere, et utique ambo miranda sunt quantum ad naturam et posse humanum. [δ] Sed virginem parere eleganter excellit : Christus enim vere deus omnipotens est, qui sic nasci potuit quia sic nasci voluit. Echini vero piscis nulla alia ratio est in stupendo prodigio, nisi quod Deus in creaturis suis mirabilis praedicetur et hereticorum per hoc stultitia confundatur, quia nihil credere volunt praeter communem naturae cursum.
[α] JV, Or. 90*
[β] TC
[γ] Ambr. hex. 5, 20, 64*
[δ] TC
[α] Echinus piscis est, ut dicunt Ysidorus et Jacobus, semipedalis tantae virtutis, ut navem adhaerendo detineat. Ruant venti, saeviant procellae, tollantur fluctus : navis quasi radicata immobilis stat nec procedere potest nec redire, pisciculo eam non tam retinente quam ei adhaerente. [β] Hoc multis quidem incredibile visum est ; sed tanta fides in hoc auctorum est et tanta concordia ut nulli unquam de hoc dubitare relinquatur. Primus in hoc concordat beatus Ambrosius, secundus Jacobus Aconensis, tertius Aristotiles, quartus beatus Ysidorus, quintus et ille magnus Basilius. Hujus rei auctores ideo ex ordine diligenti narratione posuimus, quia mirum quidem et super aestimationem mirabile est, quod semipedalis pisciculus non ulla violentia, sed adhaesione tantum navem ducentorum pedum cum suis intus ponderibus retinet ut nec ad punctum moveri possit. Ubi sunt stulti ac stolidi, non dico philosophi, sed immundi heretici, qui ideo improbant Christianorum fidem, quia super naturam et posse humanum ejus articulos deprehendunt ? Dic michi, flagitiosissime serpens, quid incredibilius videretur : aut virginem sine virili semine concipere et parere, aut pisciculum semipedalem adhaesione tantum tantam molem navis contra ventorum validissimos flatus retinere posse immobilem ? Credo quod tibi dictabit ratio virginem potius potuisse parere quam echinum pisciculum retinere navem. [γ] Equas enim, murilegos, perdices et vultures, teste beato Ambrosio, nec non et multa alia animalia sine commixtione seminum et sine masculorum concubitu ex flatu et odore tantum concipere certum est et prolem parere, et utique ambo miranda sunt quantum ad naturam et posse humanum. [δ] Sed virginem parere eleganter excellit : Christus enim vere deus omnipotens est, qui sic nasci potuit quia sic nasci voluit. Echini vero piscis nulla alia ratio est in stupendo prodigio, nisi quod Deus in creaturis suis mirabilis praedicetur et hereticorum per hoc stultitia confundatur, quia nihil credere volunt praeter communem naturae cursum.
2. [ε] Plin. nat. 9, 100*
[ζ] ?
[η] Arist. HA, 505 b 20-24 MS*
[θ] Ambr. hex. 5, 9, 24*
[ι] Plin. nat. 9, 100*
[κ] TC?
[λ] Jn, 7, 28*
[ε] Ex cancrorum genere echini sunt, ut dicit Plinius, qui spinas simili modo propedibus habent. Circa coronam candidi nascuntur. Ova eorum amara sunt quina numero. Ora habent in medio corpore, colore vitrei, paene effigie scorpionis. [ζ] Loco dentium graves aculeos in ore habent. [η] Plures homines isto utuntur pisce in odium inimicorum. Comedi autem non potest piscis iste, quia comestus mortem infert, hominem a statu dispositionis suae dissolvendo. Huic pisci alae sub ventre sunt, quae pedibus assimulantur. [θ] Sicut beatus Ambrosius et Plinius et magnus Basilius scribunt, echinus plerumque index futurae tempestatis est aut tranquillitatis, et in his nuntius solet esse navigantibus. Denique cum procellam venturam senserit, calculum validum arripit eumque velut saburrama’ vehit et tanquam anchoram trahit, ne fluctibus excutiatur. Itaque non suis se liberat viribus, sed alieno se stabilit et regit pondere. [ι] Quod videntes nautae muniunt se et exemplo echini jactatis anchoris naves stabiliunt. [κ] Hoc contra illos, qui alieno nolunt subdi regimini et in propriae voluntatis regimine periclitari. Econtra Christus dixit : [λ] Non veni facere voluntatem meam, sed ejus qui misit me.
[ζ] ?
[η] Arist. HA, 505 b 20-24 MS*
[θ] Ambr. hex. 5, 9, 24*
[ι] Plin. nat. 9, 100*
[κ] TC?
[λ] Jn, 7, 28*
[ε] Ex cancrorum genere echini sunt, ut dicit Plinius, qui spinas simili modo propedibus habent. Circa coronam candidi nascuntur. Ova eorum amara sunt quina numero. Ora habent in medio corpore, colore vitrei, paene effigie scorpionis. [ζ] Loco dentium graves aculeos in ore habent. [η] Plures homines isto utuntur pisce in odium inimicorum. Comedi autem non potest piscis iste, quia comestus mortem infert, hominem a statu dispositionis suae dissolvendo. Huic pisci alae sub ventre sunt, quae pedibus assimulantur. [θ] Sicut beatus Ambrosius et Plinius et magnus Basilius scribunt, echinus plerumque index futurae tempestatis est aut tranquillitatis, et in his nuntius solet esse navigantibus. Denique cum procellam venturam senserit, calculum validum arripit eumque velut saburrama’ vehit et tanquam anchoram trahit, ne fluctibus excutiatur. Itaque non suis se liberat viribus, sed alieno se stabilit et regit pondere. [ι] Quod videntes nautae muniunt se et exemplo echini jactatis anchoris naves stabiliunt. [κ] Hoc contra illos, qui alieno nolunt subdi regimini et in propriae voluntatis regimine periclitari. Econtra Christus dixit : [λ] Non veni facere voluntatem meam, sed ejus qui misit me.