Source de référence : , Liber de Moralitatibus, Girard J. Etzkorn
<Prooemium : De piscibus in generali>
1. Pisces tam in generali quam in speciali has condiciones sive proprietates habent ; generali enim prius considerati.
2. [α] Isid. orig. 12, 6, 1*
[β] Isid. orig. 12, 6, 2*
[γ] Pr, 11, 2*
[δ] Ps, 103, 25*
[ε] Ps, 106, 23-24*
[ζ] Aug. epist. 132*
[η] Hier. epist. 53*
1. Primo, ut dicit Isidorus libro XII cap. 6, [α] dicuntur pisces, unde et pecus, a pascendo ; terram quippe aquatiscasque herbas lambunt. [β] Dicuntur et reptilia, eo quod natando reptandi sive reptantis speciem habeant. In natando enim reptunt, quamvis in profundum se demergant. Significant studentes in sacris Scripturis profundis et variis pascentes et reficientes se eis humiliter scientes quod scriptum est Prov. 11 : [γ] Vbi humilitas, ibi et sapientia. Ps. 103 : [δ] Hoc mare, Scripturae sacrae supple, magnum et spatiosum manibus ; illic reptilia, id est studentes, quorum non est numerus. Item Ps. 106 : [ε] Qui descendant mare in navibus, facientes operationes in aquis multis. Ipsi viderunt opera Domini et mirabilia ejus in profundo. Augustinus Ad Volusianum epistola 3 : « [ζ] Hortor ut Scripturarum certe vereque sanctarum curam te non pigeat impendere. Sincera enim et solida res est, nec inane aliquid aut pendulum crepitat. Apostolorum linguas praecipue exhortor ut legas ; ex his enim ad cognoscendos prophetas excitaberis quorum testimoniis utuntur apostoli ». Hieronymus Ad Paulinum de omnibus divinae historiae libris : « [η] Oro te, frater carissime, inter divina eloquia vivere, ipsa meditari ; nil aliud nosce, nil quaerere. Nonne tibi videtur jam hic in terris regni caelestis habitaculum ? Discamus in terris quorum scientia nobis perseveret in caelis. »
[β] Isid. orig. 12, 6, 2*
[γ] Pr, 11, 2*
[δ] Ps, 103, 25*
[ε] Ps, 106, 23-24*
[ζ] Aug. epist. 132*
[η] Hier. epist. 53*
1. Primo, ut dicit Isidorus libro XII cap. 6, [α] dicuntur pisces, unde et pecus, a pascendo ; terram quippe aquatiscasque herbas lambunt. [β] Dicuntur et reptilia, eo quod natando reptandi sive reptantis speciem habeant. In natando enim reptunt, quamvis in profundum se demergant. Significant studentes in sacris Scripturis profundis et variis pascentes et reficientes se eis humiliter scientes quod scriptum est Prov. 11 : [γ] Vbi humilitas, ibi et sapientia. Ps. 103 : [δ] Hoc mare, Scripturae sacrae supple, magnum et spatiosum manibus ; illic reptilia, id est studentes, quorum non est numerus. Item Ps. 106 : [ε] Qui descendant mare in navibus, facientes operationes in aquis multis. Ipsi viderunt opera Domini et mirabilia ejus in profundo. Augustinus Ad Volusianum epistola 3 : « [ζ] Hortor ut Scripturarum certe vereque sanctarum curam te non pigeat impendere. Sincera enim et solida res est, nec inane aliquid aut pendulum crepitat. Apostolorum linguas praecipue exhortor ut legas ; ex his enim ad cognoscendos prophetas excitaberis quorum testimoniis utuntur apostoli ». Hieronymus Ad Paulinum de omnibus divinae historiae libris : « [η] Oro te, frater carissime, inter divina eloquia vivere, ipsa meditari ; nil aliud nosce, nil quaerere. Nonne tibi videtur jam hic in terris regni caelestis habitaculum ? Discamus in terris quorum scientia nobis perseveret in caelis. »
3. [θ] Ambr. hex. 5, 4, 10*
[ι] Ambr. hex. 5, 4, 10*
[κ] Ambr. hex. 5, 1, 4*
[λ] Si, 4, 7*
[μ] Si, 6, 35-36*
[ν] Aug. doct. 2, 39, 58*
2. Secundo, ut dicit beatus Ambrosius in Hexaemeron, magna est eis cum aquis vicinitas et cognatio. [θ] Extra enim aquas diu vivere non possunt, [ι] nec solo aeris spiraculo sine aquae attractu diu vivunt. [κ] Habent enim quandam reptandi speciem et naturam. Significant studentes in variis scientiis debere esse familiares et devotione conjunctos religiosis et aliis sanctis et doctis viris abundantibus gratia caelesti et affluentibus doctrina Evangelii, si volunt as Dei gratiam pertingere et suam finalem salutem habere, et utiles Ecclesiae esse, Eccli. 4 : [λ] Congregationi pauperum affabilem te facito. Et iterum, 7 capitulo ejusdem : [μ] In multitudine presbyterorum sapientum sta, et sapientiae illorum ex corde conjungere, ut omnem narrationem Dei possis audire, et proverbia laudis non effugiant te. Si videris sensatum, evigila ad illum, et gradus ostiorum illius exterat pes tuus. Exemplum in beato Augustino qui familiaritate beati Ambrosii meruit converti et praerogativa caelestis gratiae et sapientiae illustrari, sicut habetur in libro Confessionum Augustini*. Augustini De doctrina christiana : « [ν] Videtur mihi studiosis et ingenuosis juvenibus debere praecipi ut nullas doctrinas quae preter Ecclesiam Christi exercentur, tamquam ad beatam vitam capescendam sequi audeant ». Agellius libro VII cap. 10 : Euclides philosophus, mutato habitu, per mille passus ibat de nocte ad audiendum Socratem*.
[ι] Ambr. hex. 5, 4, 10*
[κ] Ambr. hex. 5, 1, 4*
[λ] Si, 4, 7*
[μ] Si, 6, 35-36*
[ν] Aug. doct. 2, 39, 58*
2. Secundo, ut dicit beatus Ambrosius in Hexaemeron, magna est eis cum aquis vicinitas et cognatio. [θ] Extra enim aquas diu vivere non possunt, [ι] nec solo aeris spiraculo sine aquae attractu diu vivunt. [κ] Habent enim quandam reptandi speciem et naturam. Significant studentes in variis scientiis debere esse familiares et devotione conjunctos religiosis et aliis sanctis et doctis viris abundantibus gratia caelesti et affluentibus doctrina Evangelii, si volunt as Dei gratiam pertingere et suam finalem salutem habere, et utiles Ecclesiae esse, Eccli. 4 : [λ] Congregationi pauperum affabilem te facito. Et iterum, 7 capitulo ejusdem : [μ] In multitudine presbyterorum sapientum sta, et sapientiae illorum ex corde conjungere, ut omnem narrationem Dei possis audire, et proverbia laudis non effugiant te. Si videris sensatum, evigila ad illum, et gradus ostiorum illius exterat pes tuus. Exemplum in beato Augustino qui familiaritate beati Ambrosii meruit converti et praerogativa caelestis gratiae et sapientiae illustrari, sicut habetur in libro Confessionum Augustini*. Augustini De doctrina christiana : « [ν] Videtur mihi studiosis et ingenuosis juvenibus debere praecipi ut nullas doctrinas quae preter Ecclesiam Christi exercentur, tamquam ad beatam vitam capescendam sequi audeant ». Agellius libro VII cap. 10 : Euclides philosophus, mutato habitu, per mille passus ibat de nocte ad audiendum Socratem*.
4. [ξ] Avic. canon, 2, 2, 553*
[ο] Avic. canon, 2, 2, 553*
3. Tertio, ut dicit Avicenna libro II cap. 7, pisces [ξ] qui morantur in locis petrosis sunt meliores et sapidiores. Similiter et eodem modo [ο] qui morantur in aquis currentibus in quibus non sunt sordes vel limi, non campestres aquae neque lacuales. Significat hoc quod religiosi sive apostolici viri viventes in paupertate et austeritate et conversantes semper in Scripturarum venerabilium in Deum et ad Deum festinare facientium, sunt utiliores Ecclesiae et virtuosiores omni animae. Exemplum in Paulo et Augustino, Ambrosio et Hieronymo et Gregorio et aliis paupertatis et austeritatis amatoribus et Scripturarum sanctarum inhabitatoribus, quot populos converterunt, et quantas animas ad Deum exemplo et verbo festinare fecerunt.
[ο] Avic. canon, 2, 2, 553*
3. Tertio, ut dicit Avicenna libro II cap. 7, pisces [ξ] qui morantur in locis petrosis sunt meliores et sapidiores. Similiter et eodem modo [ο] qui morantur in aquis currentibus in quibus non sunt sordes vel limi, non campestres aquae neque lacuales. Significat hoc quod religiosi sive apostolici viri viventes in paupertate et austeritate et conversantes semper in Scripturarum venerabilium in Deum et ad Deum festinare facientium, sunt utiliores Ecclesiae et virtuosiores omni animae. Exemplum in Paulo et Augustino, Ambrosio et Hieronymo et Gregorio et aliis paupertatis et austeritatis amatoribus et Scripturarum sanctarum inhabitatoribus, quot populos converterunt, et quantas animas ad Deum exemplo et verbo festinare fecerunt.
5. [π] Avic. canon, 2, 2, 553*
[ρ] Sg, 8, 2.*
[ς] Sg, 8, 2, 10-11.*
[σ] 2Ti, 3, 15*
[τ] 2Ti, 3, 17*
4. Quarto, ut dicit idem ibidem, [π] laudabiliores sunt pisces in alto pelago nutriti, non alibi. Significat hoc majori laude dignos illos qui solum sacrae theologiae profunditate plene se et affectum suum dederunt et in ea a pueritia conversati ex amore fuerunt, Sap. 8 : [ρ] Sapientiam amavi et exquisivi a juventute mea, et quaesivi eam sponsam mihi assumere, et amator factus sum formae illius. [ς] Habebo propter hanc claritatem ad turbas, et honorem apud seniores juvenis. Et acutus inveniar in judicio et in conspectu principum amabilis ero, et facies eorum mirabuntur me. Exemplum in Timotheo qui, ut habetur II Tim. 3, [σ] sacras novit litteras ab infantia, [τ] et ideo fuit ad omne bonum opus et documentum instructus, perfectus et praeparatus.
[ρ] Sg, 8, 2.*
[ς] Sg, 8, 2, 10-11.*
[σ] 2Ti, 3, 15*
[τ] 2Ti, 3, 17*
4. Quarto, ut dicit idem ibidem, [π] laudabiliores sunt pisces in alto pelago nutriti, non alibi. Significat hoc majori laude dignos illos qui solum sacrae theologiae profunditate plene se et affectum suum dederunt et in ea a pueritia conversati ex amore fuerunt, Sap. 8 : [ρ] Sapientiam amavi et exquisivi a juventute mea, et quaesivi eam sponsam mihi assumere, et amator factus sum formae illius. [ς] Habebo propter hanc claritatem ad turbas, et honorem apud seniores juvenis. Et acutus inveniar in judicio et in conspectu principum amabilis ero, et facies eorum mirabuntur me. Exemplum in Timotheo qui, ut habetur II Tim. 3, [σ] sacras novit litteras ab infantia, [τ] et ideo fuit ad omne bonum opus et documentum instructus, perfectus et praeparatus.
6. [υ] Avic. canon, 2, 2, 553*
[φ] Jc, 1, 12*
[χ] Greg. mor. praef. 2, 3*
5. Quinto, ut dicit idem, pisces [υ] qui morantur in aquis discoopertis et flatui uentorum expositis supra se, sunt meliores illis qui sunt e contrario. Significant illos qui ambulant in luce et exercentur adversitatibus et probantur esse abundantiori laude et beatitudine dignos, Iac. 1 : [φ] Beatus qui suffert tentationem quoniam, cum probatus fuerit, accipiet coronam uitaeetc. Gregorius in Moralibus : Bona tribulatio quae dignos facit ut in latitudine exaudiamur a Domino. « [χ] Sicut enim aromata fragrantiam suam nonnisi incenduntur expandunt, ita sancti viri omne quod de virtutibus redolent in tribulationibus innotescunt. Misericordia enim Domini in die mandatur, quia in tranquillo tempore cognoscenda praecipitur ; in nocte vero declaratur quia donum, quod in tranquillitate sumitur, in tribulationibus manifestatur ». Exemplum in servulo paralytico de quo scribit beatus Gregorius in Dialogo* quod mirae patientiae in suis continuis doloribus fuit usque ad mortem.Similiter de illo sene sancto de quo narrat beatus Hieronymus in libro De vitis patrum* quod putabat se derelictum a Deo illo anno quo non infirmabatur graviter ; et multis aliis sicut Iob et Tobia qui singuli fuerunt mirae patientiae in tentationibus et aduersitatibus suis.
[φ] Jc, 1, 12*
[χ] Greg. mor. praef. 2, 3*
5. Quinto, ut dicit idem, pisces [υ] qui morantur in aquis discoopertis et flatui uentorum expositis supra se, sunt meliores illis qui sunt e contrario. Significant illos qui ambulant in luce et exercentur adversitatibus et probantur esse abundantiori laude et beatitudine dignos, Iac. 1 : [φ] Beatus qui suffert tentationem quoniam, cum probatus fuerit, accipiet coronam uitaeetc. Gregorius in Moralibus : Bona tribulatio quae dignos facit ut in latitudine exaudiamur a Domino. « [χ] Sicut enim aromata fragrantiam suam nonnisi incenduntur expandunt, ita sancti viri omne quod de virtutibus redolent in tribulationibus innotescunt. Misericordia enim Domini in die mandatur, quia in tranquillo tempore cognoscenda praecipitur ; in nocte vero declaratur quia donum, quod in tranquillitate sumitur, in tribulationibus manifestatur ». Exemplum in servulo paralytico de quo scribit beatus Gregorius in Dialogo* quod mirae patientiae in suis continuis doloribus fuit usque ad mortem.Similiter de illo sene sancto de quo narrat beatus Hieronymus in libro De vitis patrum* quod putabat se derelictum a Deo illo anno quo non infirmabatur graviter ; et multis aliis sicut Iob et Tobia qui singuli fuerunt mirae patientiae in tentationibus et aduersitatibus suis.
7. [ψ] BA, DPR, 13, 26, 4*
[ω] Si, 27, 6*
[αα] Greg. evang. 2, 27, 4*
[αβ] Ambr. psal. 10, 36*
6. Sexto, ut dicit idem in eodem, [ψ] meliores sunt pisces tam marini quam alii in pelago aquilonari et orientali quam in australi, quia ex ventorum impetuoso flatu aquae plus moventur et amplius depurantur et subtiliantur, et ideo illarum aquarum pisces plus moventur et exercitantur et a suis superfluitatibus emundantur. Significant haec martyres et alios seruos Dei pro Christo afflictos et profundis persecutionum tyrannicarum expositos et exercitatos maxime fuisse ab omnibus impuritatibus et defectibus defoecatos, sicque velut aurum probatos et examinatos gloriam aeternam ingressos, Eccli. 27 : [ω] Vasa figuli fornax probat, et homines justos tentatio tribulationis. Gregorius in homelia super Euangelium Hoc est praeceptum meum : « [αα] Ecce electi Dei carnem domant, spiritum roborant, virtutibus coruscant, daemonibus imperant, aeternam patriam vocibus moribusque praedicant. Eam etiam moriendo diligunt, atque ad illam per tormenta attingunt ». Ambrosius super Beati immaculati : « [αβ] Quanto majores tribulationes fuerint, tanto uberior consolatio reservatur ». Exemplum in beatis Laurentio et Vincentio qui speciales sunt in gloria coronas adepti ex hoc*.
[ω] Si, 27, 6*
[αα] Greg. evang. 2, 27, 4*
[αβ] Ambr. psal. 10, 36*
6. Sexto, ut dicit idem in eodem, [ψ] meliores sunt pisces tam marini quam alii in pelago aquilonari et orientali quam in australi, quia ex ventorum impetuoso flatu aquae plus moventur et amplius depurantur et subtiliantur, et ideo illarum aquarum pisces plus moventur et exercitantur et a suis superfluitatibus emundantur. Significant haec martyres et alios seruos Dei pro Christo afflictos et profundis persecutionum tyrannicarum expositos et exercitatos maxime fuisse ab omnibus impuritatibus et defectibus defoecatos, sicque velut aurum probatos et examinatos gloriam aeternam ingressos, Eccli. 27 : [ω] Vasa figuli fornax probat, et homines justos tentatio tribulationis. Gregorius in homelia super Euangelium Hoc est praeceptum meum : « [αα] Ecce electi Dei carnem domant, spiritum roborant, virtutibus coruscant, daemonibus imperant, aeternam patriam vocibus moribusque praedicant. Eam etiam moriendo diligunt, atque ad illam per tormenta attingunt ». Ambrosius super Beati immaculati : « [αβ] Quanto majores tribulationes fuerint, tanto uberior consolatio reservatur ». Exemplum in beatis Laurentio et Vincentio qui speciales sunt in gloria coronas adepti ex hoc*.
8. [αγ] BA, DPR, 13, 26, 4*
[αδ] Si, 33, 29*
[αε] Ov. rem. 161-162*
[αζ] Hier. epist. 125, 13*
7. Septimo, ut dicit idem, [αγ] pisces lacuales et maxime remoti a fluuio et a mari, mali sunt et infirmi et mali saporis, et cito computrescunt. Habent enim quietem, eorumque putredo non lavatur a subintrante fluvio vel a mari. Significat hoc quod cito pereunt qui in bono non exercitantur omnique infirmitati spirituali sunt expositi qui subtrahunt se ab Evangelio et a poenitentiae amaritudine. Otium enim est omnium malorum sentiva Eccli. 33 : [αδ] multa enim mala docuit otiositas. Poeta : « [αε] Quaeritur : egistus, quare sit factus adulter ? In promptu est causa : desidiosus erat ». Hieronymus Ad Nepotianum : « [αζ] Graecus adolescens erat in cenobio, qui nulla abstinentia, nulla operis magnitudine flammam poterat carnis exstinguere. Hunc periclitantem pater monasterii hac arte servavit. Imperat cuidam gravissimo viro, ut jurgiis atque conviciis insectaretur hominem et post irrogatas injurias prius veniret ad quaerimonias. Vocati testes pro illo loquebantur qui injuriam fecerat. Flere ille contra mendacium cepit ; nullus alius credere veritati ; solus pater defensionem suam callide opponere studuit, ne abundantiori tristitia absorberetur frater. Quid multa ? Ita annus ductus est, quo completo, interrogatus adolescens super cogitationibus pristinis, respondit : “Papae mihi vivere non licet et fornicari libet” ».
[αδ] Si, 33, 29*
[αε] Ov. rem. 161-162*
[αζ] Hier. epist. 125, 13*
7. Septimo, ut dicit idem, [αγ] pisces lacuales et maxime remoti a fluuio et a mari, mali sunt et infirmi et mali saporis, et cito computrescunt. Habent enim quietem, eorumque putredo non lavatur a subintrante fluvio vel a mari. Significat hoc quod cito pereunt qui in bono non exercitantur omnique infirmitati spirituali sunt expositi qui subtrahunt se ab Evangelio et a poenitentiae amaritudine. Otium enim est omnium malorum sentiva Eccli. 33 : [αδ] multa enim mala docuit otiositas. Poeta : « [αε] Quaeritur : egistus, quare sit factus adulter ? In promptu est causa : desidiosus erat ». Hieronymus Ad Nepotianum : « [αζ] Graecus adolescens erat in cenobio, qui nulla abstinentia, nulla operis magnitudine flammam poterat carnis exstinguere. Hunc periclitantem pater monasterii hac arte servavit. Imperat cuidam gravissimo viro, ut jurgiis atque conviciis insectaretur hominem et post irrogatas injurias prius veniret ad quaerimonias. Vocati testes pro illo loquebantur qui injuriam fecerat. Flere ille contra mendacium cepit ; nullus alius credere veritati ; solus pater defensionem suam callide opponere studuit, ne abundantiori tristitia absorberetur frater. Quid multa ? Ita annus ductus est, quo completo, interrogatus adolescens super cogitationibus pristinis, respondit : “Papae mihi vivere non licet et fornicari libet” ».
9. [αη] BA, DPR, 13, 26, 3*
[αθ] Si, 29, 29*
[αι] Sen. epist. 2, 1-2*
8. Octavo, ut dicit Isidorus libro XII, in omnibus piscibus generaliter signum mortis est quando [αη] ventrem sursum levant, et super aquae superficiem supernatant signum infallibile est mortis. Significat quod quando claustrales delectantur in his quae sunt ventris, et maxime extra claustrum, signum et argumentum est spiritualis mortis eorum ; quo contra, Eccli. 29 : [αθ] Melior est victus pauperis sub tegmine asserum, quam epulae splendidae in peregre sine domicilio. Seneca Ad Lucilium et alibi : « [αι] Primum argumentum bene compositae mentis existimo secum posse consistere et secum posse morari ». Exemplum in duobus monachis sancti Benedicti qui contra instituta regulae comederunt extra monasterium*.
[αθ] Si, 29, 29*
[αι] Sen. epist. 2, 1-2*
8. Octavo, ut dicit Isidorus libro XII, in omnibus piscibus generaliter signum mortis est quando [αη] ventrem sursum levant, et super aquae superficiem supernatant signum infallibile est mortis. Significat quod quando claustrales delectantur in his quae sunt ventris, et maxime extra claustrum, signum et argumentum est spiritualis mortis eorum ; quo contra, Eccli. 29 : [αθ] Melior est victus pauperis sub tegmine asserum, quam epulae splendidae in peregre sine domicilio. Seneca Ad Lucilium et alibi : « [αι] Primum argumentum bene compositae mentis existimo secum posse consistere et secum posse morari ». Exemplum in duobus monachis sancti Benedicti qui contra instituta regulae comederunt extra monasterium*.
10. [ακ] BA, DPR, 13, 26, 3*
[αλ] Si, 9, 22-23*
[αμ] Col, 3, 3*
9. Nono, ut dicit idem, [ακ] multi sunt pisces qui de mari ad aquas dulces egredientes in aqua dulci delectantur et impinguantur ; et e converso hi nunc in mari nunc in aqua dulci conversantur. Multi vero sunt pisces fluuiales qui maris nunc in aqua dulci conversantur. Multi vero sunt pisces fluuiales qui maris salsedinem non ferrentes, gustata aqua salsa, subito moriuntur. Significant haec bonos saeculares, qui ex affectu religiosorum familiaritati et doctrine concurrunt et ab eis verbo et exemplo delectantur spiritualiter et impinguantur Dei gratia, ita quod mare hujus saeculi detestantes post ejus experientiam et vitiorum et periculorum suorum finaliter mundo in Christo moriuntur, Eccli. 9 : [αλ] Viri iusti sint tibi convivae, et in mandatis Dei sit tibi gloriatio ; et omnis ennaratio tua in praeceptis altissimi. Col. 3 : [αμ] Mortui enim estis, et vita vestra abscondita est cum Christo in Deo. Exemplum in Theodorito imperatore qui valde profecit in familiaritate beati Ambrosii, ut habetur in Historia tripartita*. Similiter exemplum in Constantino imperatore qui, ut habetur in gestis sancti Siluestri et in Historia tripartita valde profecit ex usu cum eo, ita quod uterque mortuus est mundo, et tamen mortui sunt in Christo*.
[αλ] Si, 9, 22-23*
[αμ] Col, 3, 3*
9. Nono, ut dicit idem, [ακ] multi sunt pisces qui de mari ad aquas dulces egredientes in aqua dulci delectantur et impinguantur ; et e converso hi nunc in mari nunc in aqua dulci conversantur. Multi vero sunt pisces fluuiales qui maris nunc in aqua dulci conversantur. Multi vero sunt pisces fluuiales qui maris salsedinem non ferrentes, gustata aqua salsa, subito moriuntur. Significant haec bonos saeculares, qui ex affectu religiosorum familiaritati et doctrine concurrunt et ab eis verbo et exemplo delectantur spiritualiter et impinguantur Dei gratia, ita quod mare hujus saeculi detestantes post ejus experientiam et vitiorum et periculorum suorum finaliter mundo in Christo moriuntur, Eccli. 9 : [αλ] Viri iusti sint tibi convivae, et in mandatis Dei sit tibi gloriatio ; et omnis ennaratio tua in praeceptis altissimi. Col. 3 : [αμ] Mortui enim estis, et vita vestra abscondita est cum Christo in Deo. Exemplum in Theodorito imperatore qui valde profecit in familiaritate beati Ambrosii, ut habetur in Historia tripartita*. Similiter exemplum in Constantino imperatore qui, ut habetur in gestis sancti Siluestri et in Historia tripartita valde profecit ex usu cum eo, ita quod uterque mortuus est mundo, et tamen mortui sunt in Christo*.
11. [αν] BA, DPR, 13, 26, 3*
[αξ] Lc, 21, 37*
10. Decimo, ut dicit idem, [αν] quidam pisces sunt et multi qui partim in aquis, partim in terris, vivunt, natandique in aquis, ambulandive in terris officium retinent a natura ; de nocte enim egrediuntur ad pascua graminea, de die vero manent in aquis. Significant religiosos evangelicos, qui nunc ascendunt supermentaliter ad pascua aeternae viriditatis, nunc condescendunt pie populis aedificandis et informandis ; aquae enim multae, populi multi, Apoc. 1748. Quod ipsum totum significant esse bene in scala Iacob, Gen. 28 in qua angeli ascendentes visi sunt et descendentes. Scribitur de beato Francisco in vita ipsius quod in scala Iacob assuevit scandere nocte ad Deum caeli se mente praesentando, die vero descendere fratres aedificando*. Exemplum habemus etiam, multo magis, in Christo qui, ut habetur, Luc. 21, [αξ] diebus erat docens in templo, noctibus vero morabatur in monte Oliveti etc.
[αξ] Lc, 21, 37*
10. Decimo, ut dicit idem, [αν] quidam pisces sunt et multi qui partim in aquis, partim in terris, vivunt, natandique in aquis, ambulandive in terris officium retinent a natura ; de nocte enim egrediuntur ad pascua graminea, de die vero manent in aquis. Significant religiosos evangelicos, qui nunc ascendunt supermentaliter ad pascua aeternae viriditatis, nunc condescendunt pie populis aedificandis et informandis ; aquae enim multae, populi multi, Apoc. 1748. Quod ipsum totum significant esse bene in scala Iacob, Gen. 28 in qua angeli ascendentes visi sunt et descendentes. Scribitur de beato Francisco in vita ipsius quod in scala Iacob assuevit scandere nocte ad Deum caeli se mente praesentando, die vero descendere fratres aedificando*. Exemplum habemus etiam, multo magis, in Christo qui, ut habetur, Luc. 21, [αξ] diebus erat docens in templo, noctibus vero morabatur in monte Oliveti etc.
12. [αο] Bas. hex. 7, 1, 9*
[απ] 1Co, 12, 28*
11. Vndecimo, ut dicit Basilius in Hexaemeron libro VIII cap. 3, genera piscium distinguuntur. Nam [αο] alii sunt aequorei, alii litorei, alii altivagi, alii petrei, alii gregales, alii beluini, alii immanes, alii minuti. Significant varios status hominum in ecclesiastica hierarchia sive religionum varietates, I Cor. 12 : [απ] Quosdam quidem posuit Deus in Ecclesia, primum apostolos, secundo prophetas, tertio virtutes, exinde gratias curationum, opitulationes, gubernationes, genera linguarum, interpretationes sermonum. Vnde dicit Dionysius in Angelica hierachia quod distributio donorum est secundum convenientiam graduum et ordinum, et non solum in hierarchia sed etiam in ordine, alii alios excedunt et excellunt et angeli operationes suas referunt, non solum in Deum, sed etiam in supremos ordines*.
[απ] 1Co, 12, 28*
11. Vndecimo, ut dicit Basilius in Hexaemeron libro VIII cap. 3, genera piscium distinguuntur. Nam [αο] alii sunt aequorei, alii litorei, alii altivagi, alii petrei, alii gregales, alii beluini, alii immanes, alii minuti. Significant varios status hominum in ecclesiastica hierarchia sive religionum varietates, I Cor. 12 : [απ] Quosdam quidem posuit Deus in Ecclesia, primum apostolos, secundo prophetas, tertio virtutes, exinde gratias curationum, opitulationes, gubernationes, genera linguarum, interpretationes sermonum. Vnde dicit Dionysius in Angelica hierachia quod distributio donorum est secundum convenientiam graduum et ordinum, et non solum in hierarchia sed etiam in ordine, alii alios excedunt et excellunt et angeli operationes suas referunt, non solum in Deum, sed etiam in supremos ordines*.
13. [αρ] Bas. hex. 7, 1, 12*
[ας] Ps, 72, 25-26*
[ασ] La, 3, 27-28*
12. Duodecimo, ut dicit idem, in eodem et ibidem, [αρ] est etiam propria sors piscibus propriaque natura et cibus differens certaque vivendi condicio propterea nihil de aquariis mansuescit nec patitur se manibus hominum contrectari. Significat hoc anachoritarum statum et condicionem qui, fugientes visus hominum, patent et vacant monasticae contemplationi caelestium et fruuntur suavitatibus singularibus Spiritus Sancti refectionum et unctionum, juxta illud Ps. 72 : [ας] Quid enim mihi est in caelo, et a te quid volui super terram ? Defecit caro mea et cor meum ; Deus cordis mei, et pars mea Deus in aeternum. Tren. 3 : [ασ] Bonum est viro cum portaverit jugum ab adolescentia sua. Sedebit solitarius et tacebit, quia levavit se supra se. Exemplum in sanctis patribus commorantibus sic in eremo Aegypti, sicut narrat beatus Hieronymus De vitis patrum et beatus Ambrosius De paradiso*.
[ας] Ps, 72, 25-26*
[ασ] La, 3, 27-28*
12. Duodecimo, ut dicit idem, in eodem et ibidem, [αρ] est etiam propria sors piscibus propriaque natura et cibus differens certaque vivendi condicio propterea nihil de aquariis mansuescit nec patitur se manibus hominum contrectari. Significat hoc anachoritarum statum et condicionem qui, fugientes visus hominum, patent et vacant monasticae contemplationi caelestium et fruuntur suavitatibus singularibus Spiritus Sancti refectionum et unctionum, juxta illud Ps. 72 : [ας] Quid enim mihi est in caelo, et a te quid volui super terram ? Defecit caro mea et cor meum ; Deus cordis mei, et pars mea Deus in aeternum. Tren. 3 : [ασ] Bonum est viro cum portaverit jugum ab adolescentia sua. Sedebit solitarius et tacebit, quia levavit se supra se. Exemplum in sanctis patribus commorantibus sic in eremo Aegypti, sicut narrat beatus Hieronymus De vitis patrum et beatus Ambrosius De paradiso*.
14. [ατ] Arist. HA, 7, 597 a 15 MS*
[αυ] Ph, 3, 8*
[αφ] HSV, char. 976B*
13. Decimo tertio, ut dicit Aristoteles libro VII, [ατ] pisces in hieme fugiunt a fundo maris prope terram, quaerendo calorem, et ibi quaerunt pastum suum. In aestate vero e conuerso, a litoribus fugiunt in profundum <habent minus> calorem ; nam calor immoderatus laedit eos. Significant religiosos contemptores mundialium et appetitores aeternorum, scientes et cognoscentes quod amor mundi male inflammans laedit salutem, et ideo summopere fugiendum est ab eo et adhaerendum amori diuino, Phil. 3 : [αυ] Existimo omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Iesu Christi Domini mei ; propter quem omnia detrimentum feci et arbitror ut stercora, ut Christum lucrifaciam. Hugo De laude caritatis : [αφ] Signa caritatem habentium sunt : mundum derelinquere, scandala euadere, hujus mundi gloriam deridere, desideria in superna eleuare.
[αυ] Ph, 3, 8*
[αφ] HSV, char. 976B*
13. Decimo tertio, ut dicit Aristoteles libro VII, [ατ] pisces in hieme fugiunt a fundo maris prope terram, quaerendo calorem, et ibi quaerunt pastum suum. In aestate vero e conuerso, a litoribus fugiunt in profundum <habent minus> calorem ; nam calor immoderatus laedit eos. Significant religiosos contemptores mundialium et appetitores aeternorum, scientes et cognoscentes quod amor mundi male inflammans laedit salutem, et ideo summopere fugiendum est ab eo et adhaerendum amori diuino, Phil. 3 : [αυ] Existimo omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Iesu Christi Domini mei ; propter quem omnia detrimentum feci et arbitror ut stercora, ut Christum lucrifaciam. Hugo De laude caritatis : [αφ] Signa caritatem habentium sunt : mundum derelinquere, scandala euadere, hujus mundi gloriam deridere, desideria in superna eleuare.
15. [αχ] Bas. hex. 7, 2, 11-12*
[αψ] Rm, 8, 16*
[αω] Aug. conf. 8, 6*
14. Decimo quarto, ut dicit idem in eodem cap. 5, [αχ] magna est piscibus uiuendi diuersitas, nimia etiam in cuiusque generis successione discretio. Communiter enim non incubant ouis suis sicut aues, non nidos aedificant aut cum labore proprios natos enutriunt, sed aqua suscipiens ouum facit animal manetque in singulis generibus immutabilis ad aliam naturam infusa progenies ac non sicut multorum terrestrium animalium et halitum speciem adulterina corrumpit commixtio. Significant haec quod in religiosis in comparatione saecularium est magna morum et actuum differentia, et antiquis succedunt noui et absque multa humana industria ipsa religio conuersos et missos a Deo diuina gratia facit homines perfectos, immutabiles a professione, assumpta et gratia caelesti percepta et numquam deceptibiles mundi uel diaboli, aut carnis corruptiua tentatione, Rom. 8 : [αψ] Ipse enim Spiritus testimonium reddit spiritui nostro quod sumus filii Dei. Quis ergo separabit nos a caritate Christi ? Hieronymus in epistola 64 narrat de quinque milibus monachis in diuersis habitantibus cellis sub disciplina caelesti. Augustinus in libro Confessionum narrat quod [αω] apud Mediolanum erat monasterium plenum talibus fratribus sub Ambrosio nutritore. Ambrosius etiam dicit in libro De paradiso quo sub patre Pachomio erant mille quingenti serui Dei tales sub disciplina chrismatis.
[αψ] Rm, 8, 16*
[αω] Aug. conf. 8, 6*
14. Decimo quarto, ut dicit idem in eodem cap. 5, [αχ] magna est piscibus uiuendi diuersitas, nimia etiam in cuiusque generis successione discretio. Communiter enim non incubant ouis suis sicut aues, non nidos aedificant aut cum labore proprios natos enutriunt, sed aqua suscipiens ouum facit animal manetque in singulis generibus immutabilis ad aliam naturam infusa progenies ac non sicut multorum terrestrium animalium et halitum speciem adulterina corrumpit commixtio. Significant haec quod in religiosis in comparatione saecularium est magna morum et actuum differentia, et antiquis succedunt noui et absque multa humana industria ipsa religio conuersos et missos a Deo diuina gratia facit homines perfectos, immutabiles a professione, assumpta et gratia caelesti percepta et numquam deceptibiles mundi uel diaboli, aut carnis corruptiua tentatione, Rom. 8 : [αψ] Ipse enim Spiritus testimonium reddit spiritui nostro quod sumus filii Dei. Quis ergo separabit nos a caritate Christi ? Hieronymus in epistola 64 narrat de quinque milibus monachis in diuersis habitantibus cellis sub disciplina caelesti. Augustinus in libro Confessionum narrat quod [αω] apud Mediolanum erat monasterium plenum talibus fratribus sub Ambrosio nutritore. Ambrosius etiam dicit in libro De paradiso quo sub patre Pachomio erant mille quingenti serui Dei tales sub disciplina chrismatis.
16. [βα] Bas. hex. 7, 4, 5*
[ββ] Ps, 103, 22-24*
15. Decimo quinto, ut dicit idem Basilius in eodem cap. 5, [βα] certi sunt pisces innumerabiles qui, quasi quodam communi decreto, propter cibum ad exteriora directi laborem peregrinationis arripiunt, simulque omnes, quasi dato signo, ad longinqua discedunt. Nam cum foetandi ceperit tempus urgere alii ex aliis in naturae legibus excitati profectionem mox ad partes pelagi borealis intendunt. Quos in reuertendo, cum uideris densissima conglomoratione confertos torrentem uiolentissimum putabis effluere per Protondide litus ad mare commeantes exuuium. Significant religiosos habentes in communi proprium qui sub abbatibus et prioribus commorantes certis diebus et horis ad opera procedentes signo dato, qui reuertentes propter bonum obedientiae tam meritis spiritualibus quam temporalibus bonis cum diuina acceptatione inueniuntur referri, Ps. 103 : [ββ] Ortus est sol et congregati sunt, et in cubilibus suis collocabuntur. Exibit homo ad opus suum et ad operationem suam etc. Quam magnificata sunt opera tua, Domine, omnia in sapientia fecesti ; impleta est terra possessione tua. Narratur a fide dignis quod tempore beati Bernardi in monasterio omnes monachi communiter et libenter exibant ad opera praeter unum uel duos pigros et insolentes. Quosdam vero sero reuertentes inueniunt ante monasterium beatam Virginem habentem in manu pixidem cum electuario optimo et de cocleari singulis propinabat. Cum autem ille uel illi insolentes uenissent, ut suam acciperent portionem, audierunt ab ea istam sententiam cum rubore : Qui non laborat, non manducet.
[ββ] Ps, 103, 22-24*
15. Decimo quinto, ut dicit idem Basilius in eodem cap. 5, [βα] certi sunt pisces innumerabiles qui, quasi quodam communi decreto, propter cibum ad exteriora directi laborem peregrinationis arripiunt, simulque omnes, quasi dato signo, ad longinqua discedunt. Nam cum foetandi ceperit tempus urgere alii ex aliis in naturae legibus excitati profectionem mox ad partes pelagi borealis intendunt. Quos in reuertendo, cum uideris densissima conglomoratione confertos torrentem uiolentissimum putabis effluere per Protondide litus ad mare commeantes exuuium. Significant religiosos habentes in communi proprium qui sub abbatibus et prioribus commorantes certis diebus et horis ad opera procedentes signo dato, qui reuertentes propter bonum obedientiae tam meritis spiritualibus quam temporalibus bonis cum diuina acceptatione inueniuntur referri, Ps. 103 : [ββ] Ortus est sol et congregati sunt, et in cubilibus suis collocabuntur. Exibit homo ad opus suum et ad operationem suam etc. Quam magnificata sunt opera tua, Domine, omnia in sapientia fecesti ; impleta est terra possessione tua. Narratur a fide dignis quod tempore beati Bernardi in monasterio omnes monachi communiter et libenter exibant ad opera praeter unum uel duos pigros et insolentes. Quosdam vero sero reuertentes inueniunt ante monasterium beatam Virginem habentem in manu pixidem cum electuario optimo et de cocleari singulis propinabat. Cum autem ille uel illi insolentes uenissent, ut suam acciperent portionem, audierunt ab ea istam sententiam cum rubore : Qui non laborat, non manducet.
17. [βγ] Bas. hex. 7, 3, 1*
[βδ] 1Th, 4, 6*
[βε] Bas. hex. 7, 3, 2-4*
16. Decimo sexto, ut dicit idem in eodem libro et capitulo [βγ] uictus alius aliis secundum genus aptatus est. Nam alii limo aliuntur, nonnulli uermibus qui nascuntur in aqua contenti sunt, plurimi autem deuoratione satiantur alterna semperque minor apud eos fit alteri cibus, id est maiori. Et si quando contigerit eum qui minorem ceperat morsu ualidioris assumi in unum, uterque alium posterioris innititur. Significat illos qui inferiores per potentiarn opprimunt, contradicente apostolo I Thess. 4 : [βδ] Ne quis supergrediatur neque circumueniat in negotio fratrem suum, quoniam uindex est Deus de his omnibus, sicut praediximus uobis et testificati sumus. Basilius in Hexaemeron : « [βε] Aut quid distat a pisce ille nouissimo uir qui diuitiarum amore flammatus captos inopes inexpletis hiatibus propriae rapacitatis absorbuit. Alter substantiam pauperis ui sublatam retentabat. Hunc fecit quidam minis et terroribus circumuentum sui patrimonii portionem atque ita iusto iniustior et raptore rapacior est conuictus. Caue igitur ne te idem qui pisces euentus excipiat, id est hamus uel rete uel cophinus ».
[βδ] 1Th, 4, 6*
[βε] Bas. hex. 7, 3, 2-4*
16. Decimo sexto, ut dicit idem in eodem libro et capitulo [βγ] uictus alius aliis secundum genus aptatus est. Nam alii limo aliuntur, nonnulli uermibus qui nascuntur in aqua contenti sunt, plurimi autem deuoratione satiantur alterna semperque minor apud eos fit alteri cibus, id est maiori. Et si quando contigerit eum qui minorem ceperat morsu ualidioris assumi in unum, uterque alium posterioris innititur. Significat illos qui inferiores per potentiarn opprimunt, contradicente apostolo I Thess. 4 : [βδ] Ne quis supergrediatur neque circumueniat in negotio fratrem suum, quoniam uindex est Deus de his omnibus, sicut praediximus uobis et testificati sumus. Basilius in Hexaemeron : « [βε] Aut quid distat a pisce ille nouissimo uir qui diuitiarum amore flammatus captos inopes inexpletis hiatibus propriae rapacitatis absorbuit. Alter substantiam pauperis ui sublatam retentabat. Hunc fecit quidam minis et terroribus circumuentum sui patrimonii portionem atque ita iusto iniustior et raptore rapacior est conuictus. Caue igitur ne te idem qui pisces euentus excipiat, id est hamus uel rete uel cophinus ».
18. [βζ] Avic. canon, 2, 553*
[βζ] Ph, 3, 8*
[βη] Aug. conf. 4, 11*
17. Decimo septimo, ut dicit Avicenna libro II, [βζ] pisces qui cibantur herbis bonis et radicibus plantarum sunt meliores ad usum illis qui cibantur sordibus profluentibus. Significat theologos qui cibantur libris diuinis et originalibus sanctorum meliores esse legistis uel artistis qui cibantur scriptis mundanorum auctorem et gestorum, Phil. 3 : Existimo omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Iesu Christi domini mei etc. Vnde dicit beatus Augustinus IV libro Confessionum quod [βη] anima saltem fatigata fallaciis commendare debet ueritati quidquid sibi est a ueritate, et nihil perdet. Nil enim prodest bona res non utenti bene.
[βζ] Ph, 3, 8*
[βη] Aug. conf. 4, 11*
17. Decimo septimo, ut dicit Avicenna libro II, [βζ] pisces qui cibantur herbis bonis et radicibus plantarum sunt meliores ad usum illis qui cibantur sordibus profluentibus. Significat theologos qui cibantur libris diuinis et originalibus sanctorum meliores esse legistis uel artistis qui cibantur scriptis mundanorum auctorem et gestorum, Phil. 3 : Existimo omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Iesu Christi domini mei etc. Vnde dicit beatus Augustinus IV libro Confessionum quod [βη] anima saltem fatigata fallaciis commendare debet ueritati quidquid sibi est a ueritate, et nihil perdet. Nil enim prodest bona res non utenti bene.
19. [βθ] BA, DPR, 13, 26, 9*
[βι] Jc, 4, 6*
[βκ] 2Cor, 4, 10*
18. Duodeuigesimo, ut dicit Aristoteles libro II, [βθ] meliores sunt pisces qui non sunt magni ualde, neque habent carnem nimis duram et siccam, et in quibus non est nimia pinguedo nec muscillago, in quibus non est malus sapor uel odor. Significat humiles et abstinentes gratiae et famae magis conuenientes, Iac. 4 : [βι] Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. II Cor. 4 : [βκ] Semper mortificationem Iesu in corpore nostro circumferentes; ut et uita Iesu manifestetur in carne nostra mortali. Exemplum in beato Francisco qui maxime his duabus virtutibus inhiavit.
[βι] Jc, 4, 6*
[βκ] 2Cor, 4, 10*
18. Duodeuigesimo, ut dicit Aristoteles libro II, [βθ] meliores sunt pisces qui non sunt magni ualde, neque habent carnem nimis duram et siccam, et in quibus non est nimia pinguedo nec muscillago, in quibus non est malus sapor uel odor. Significat humiles et abstinentes gratiae et famae magis conuenientes, Iac. 4 : [βι] Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. II Cor. 4 : [βκ] Semper mortificationem Iesu in corpore nostro circumferentes; ut et uita Iesu manifestetur in carne nostra mortali. Exemplum in beato Francisco qui maxime his duabus virtutibus inhiavit.
20. [βλ] BA, DPR, 13, 26, 9*
[βμ] Col, 4, 5-6*
[βν] Ep, 4, 29*
19. Vndeuigesimo, ut dicit idem, [βλ] pisces qui habent duram carnem salsi meliores efficiuntur. Significat nimis duros non esse utiles nisi discretionis sale condiantur, Col. 4 : [βμ] In sapientia ambulate. Sermo uester semper in gratia sit sale conditus, [βν] ut det gratiam audientibus. Dicit Canon : « Omne malum in alium uir ausurus qui in seipsum desaeuit austerus ».
[βμ] Col, 4, 5-6*
[βν] Ep, 4, 29*
19. Vndeuigesimo, ut dicit idem, [βλ] pisces qui habent duram carnem salsi meliores efficiuntur. Significat nimis duros non esse utiles nisi discretionis sale condiantur, Col. 4 : [βμ] In sapientia ambulate. Sermo uester semper in gratia sit sale conditus, [βν] ut det gratiam audientibus. Dicit Canon : « Omne malum in alium uir ausurus qui in seipsum desaeuit austerus ».
21. [βξ] BA, DPR, 13, 26, 9*
[βο] 2Cor, 6, 4-6*
20. Vigesimo, ut dicit idem, [βξ] omnis piscis generaliter est frigidus et humidus. Significat hoc quod religiosi omnes debent esse frigidi castitate et humidi pietate et deuotione, II Cor. 6 : [βο] In omnibus exhibeamus nosmetipsos sicut Dei ministros, in castitate, in caritate, in suavitate, in Spiritu Sancto. Exemplum in beato Benedicto, sicut ponit Gregorius in II Dialogorum.
[βο] 2Cor, 6, 4-6*
20. Vigesimo, ut dicit idem, [βξ] omnis piscis generaliter est frigidus et humidus. Significat hoc quod religiosi omnes debent esse frigidi castitate et humidi pietate et deuotione, II Cor. 6 : [βο] In omnibus exhibeamus nosmetipsos sicut Dei ministros, in castitate, in caritate, in suavitate, in Spiritu Sancto. Exemplum in beato Benedicto, sicut ponit Gregorius in II Dialogorum.
22. [βπ] BA, DPR, 13, 26, 9*
[βρ] 2Cor, 4, 11*
[βς] 2Cor, 5, 13-14*
[βσ] 1Cor, 9, 22*
21. Vigesimo primo, ut dicit idem, [βπ] pisces saliti magis conueniunt medicinae; capita enim salitorum piscium sanant morsus canis rabidi et puncturas scorpionum; eradicant carnem adulerinam in ulceribus, et conferunt ulceribus putridis et saviosis. Significant discretos et mortificatos carne, maxime conuenire, immo principaliter proficere et informationi et aedificationi peccatorum et spiritualium infirmorum, II Cor. 4 : [βρ] Semper nos qui uiuimus, in mortem tradimur propter Iesum etc. Et infra 5 : [βς] Sive mente excedimus, Deo; sive sobrii sumus, nobis; caritas enim Christi urget nos. I Cor. 9 : [βσ] Factus sum infìrmis infìrmus, ut infìrmos saluos facerem. Scribitur de beato Ambrosio, discretissimo uiro, in uita ipsius quod tantae pietatis erat ut si quis ei peccata sua confiteretur, ita fortiter compati endo flebat quod ipsum peccatorem confitentem ad lacrimas contritionis uere compellebat, et sic omnes sanabat.
[βρ] 2Cor, 4, 11*
[βς] 2Cor, 5, 13-14*
[βσ] 1Cor, 9, 22*
21. Vigesimo primo, ut dicit idem, [βπ] pisces saliti magis conueniunt medicinae; capita enim salitorum piscium sanant morsus canis rabidi et puncturas scorpionum; eradicant carnem adulerinam in ulceribus, et conferunt ulceribus putridis et saviosis. Significant discretos et mortificatos carne, maxime conuenire, immo principaliter proficere et informationi et aedificationi peccatorum et spiritualium infirmorum, II Cor. 4 : [βρ] Semper nos qui uiuimus, in mortem tradimur propter Iesum etc. Et infra 5 : [βς] Sive mente excedimus, Deo; sive sobrii sumus, nobis; caritas enim Christi urget nos. I Cor. 9 : [βσ] Factus sum infìrmis infìrmus, ut infìrmos saluos facerem. Scribitur de beato Ambrosio, discretissimo uiro, in uita ipsius quod tantae pietatis erat ut si quis ei peccata sua confiteretur, ita fortiter compati endo flebat quod ipsum peccatorem confitentem ad lacrimas contritionis uere compellebat, et sic omnes sanabat.
23. [βτ] Chrys. paul. 497*
22. Vigesimo secundo, ut ponit idem, omne ius piscium confert uenenis bibitis et puncturis. Significat religiosorum perfectorum et sanctorum uirorum uitam et memoriam, virtutes et reliquias utiles aliis et virtuosas. Exemplum in Petro, cuius umbra sanabat omnes infirmitates, ut habetur Act. 5. Similiter sudaria et semicinctia Pauli fugabant infirmitates et daemones, ut habetur Act. 19. Chrysostomus De Pauli laudibus : « [βτ] Vis cognoscere dona Dei ? Vestimenta Pauli daemonibus terrori erant ».
22. Vigesimo secundo, ut ponit idem, omne ius piscium confert uenenis bibitis et puncturis. Significat religiosorum perfectorum et sanctorum uirorum uitam et memoriam, virtutes et reliquias utiles aliis et virtuosas. Exemplum in Petro, cuius umbra sanabat omnes infirmitates, ut habetur Act. 5. Similiter sudaria et semicinctia Pauli fugabant infirmitates et daemones, ut habetur Act. 19. Chrysostomus De Pauli laudibus : « [βτ] Vis cognoscere dona Dei ? Vestimenta Pauli daemonibus terrori erant ».
24. [βυ] BA, DPR, 13, 26, 9*
[βφ] 1Th, 5, 5*
[βχ] Leo, tract. 27, 3*
23. Vigesimo tertio, ut ponit Aristoteles libro VII, [βυ] generaliter pisces plus laborant in die quam in nocte, et plus ante mediam noctem quam post. Et ideo, ut dicit idem, uenantur ante ascensum solis, quapropter tunc ponunt uenatores retia, quia non bene uident illa hora. Significant religiosos et sanctos uiros ambulare in ueritate et luce plusquam hypocritae et ficti, eosque propterea impeti et exercitari a daemonibus, maxime quando aliquam occasionem inueniunt; eapropter dicit apostolus I Thess. 5 : [βφ] Non sumus filii noctis neque tenebrarum sed diei. Leo Papa in sermone De circumcisione : « [βχ] Non enim desinit hostis antiquus deceptionum laqueos ubique praetendere, et ut quoquo modo fidem credentium corrumpat instare »,
[βφ] 1Th, 5, 5*
[βχ] Leo, tract. 27, 3*
23. Vigesimo tertio, ut ponit Aristoteles libro VII, [βυ] generaliter pisces plus laborant in die quam in nocte, et plus ante mediam noctem quam post. Et ideo, ut dicit idem, uenantur ante ascensum solis, quapropter tunc ponunt uenatores retia, quia non bene uident illa hora. Significant religiosos et sanctos uiros ambulare in ueritate et luce plusquam hypocritae et ficti, eosque propterea impeti et exercitari a daemonibus, maxime quando aliquam occasionem inueniunt; eapropter dicit apostolus I Thess. 5 : [βφ] Non sumus filii noctis neque tenebrarum sed diei. Leo Papa in sermone De circumcisione : « [βχ] Non enim desinit hostis antiquus deceptionum laqueos ubique praetendere, et ut quoquo modo fidem credentium corrumpat instare »,
25. [βψ] BA, DPR, 13, 26, 8*
[βω] Cantus Dominici*
24. Vigesimo quarto, ut dicit idem libro IV, [βψ] nocturno tempore cibum quaerunt et in odoriferis delectantur, odorant enim et audiunt. Significant contemplatiuos et orationis et deuotionis homines maxime de nocte uacare refectioni spiritus et suspendere olfactum interiorem caelestibus odoribus, et auditum caelestibus concentibus et delectari internis consolationibus, Ps. 91 : Bonum est confiteri Domino et psallere nomini tuo Altissime. Ad annuntiandum mane misericordiam tuam et ueritatem tuam per noctem. Cantatur de beato Dominico : « [βω] Nocte caeli perlustrans limina, de terris dat uerbi semina ».
[βω] Cantus Dominici*
24. Vigesimo quarto, ut dicit idem libro IV, [βψ] nocturno tempore cibum quaerunt et in odoriferis delectantur, odorant enim et audiunt. Significant contemplatiuos et orationis et deuotionis homines maxime de nocte uacare refectioni spiritus et suspendere olfactum interiorem caelestibus odoribus, et auditum caelestibus concentibus et delectari internis consolationibus, Ps. 91 : Bonum est confiteri Domino et psallere nomini tuo Altissime. Ad annuntiandum mane misericordiam tuam et ueritatem tuam per noctem. Cantatur de beato Dominico : « [βω] Nocte caeli perlustrans limina, de terris dat uerbi semina ».
26. [γα] BA, DPR, 13, 26, 8*
[γβ] 2Tim, 4, 3-4*
25. Vigesimo quinto, ut dicit idem in eodem, [γα] ad uasa noua quibus uenantur citius accedunt quam ad antiqua, immo nisi fuerit nouum, de facili ad uasculum non accedunt. Significat curiosos in scientia, qui semper quaerunt et currunt ad noua dicta uel scripta, et relinquunt scripturas antiquas et perfectas scientias, II Tim. ultimo : [γβ] Erit enim tempus cum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria coaceruabunt sibi magistros, prurientes auribus, et a ueritate quidem auditum auertunt, ad fabulas autem conuertentur. Augustinus : Scientia quorundam philosophorum dum delectat, aduersatur Euangelio.
[γβ] 2Tim, 4, 3-4*
25. Vigesimo quinto, ut dicit idem in eodem, [γα] ad uasa noua quibus uenantur citius accedunt quam ad antiqua, immo nisi fuerit nouum, de facili ad uasculum non accedunt. Significat curiosos in scientia, qui semper quaerunt et currunt ad noua dicta uel scripta, et relinquunt scripturas antiquas et perfectas scientias, II Tim. ultimo : [γβ] Erit enim tempus cum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desideria coaceruabunt sibi magistros, prurientes auribus, et a ueritate quidem auditum auertunt, ad fabulas autem conuertentur. Augustinus : Scientia quorundam philosophorum dum delectat, aduersatur Euangelio.
27. [γγ] BA, DPR, 13, 26, 8*
[γδ] Ph, 3, 19*
[γε] Bern. conv. (8) 13*
26. Vigesimo sexto, ut dicit Aristoteles libro VII, [γγ] uniuersaliter pisces sunt gulosi et avidi et pro maiori parte comedunt carnes si habeant. Significant gulae deditos et edacitati et uoluptati, Phil. 3 : [γδ] Quorum deus uenter est. Bernardus Super Cant. et in sermonibus : « [γε] Voluptas gulae quae tanti hodie aestimatur uix duorum latitudinem continet digitorum ».
[γδ] Ph, 3, 19*
[γε] Bern. conv. (8) 13*
26. Vigesimo sexto, ut dicit Aristoteles libro VII, [γγ] uniuersaliter pisces sunt gulosi et avidi et pro maiori parte comedunt carnes si habeant. Significant gulae deditos et edacitati et uoluptati, Phil. 3 : [γδ] Quorum deus uenter est. Bernardus Super Cant. et in sermonibus : « [γε] Voluptas gulae quae tanti hodie aestimatur uix duorum latitudinem continet digitorum ».
28. [γζ] BA, DPR, 13, 26, 5*
[γη] Ex, 32, 6*
[γθ] Ex, 32, 8*
27. Vigesimo septimo, ut dicit idem libro V, [γζ] maxima pars ouorum damnatur quando piscis ouat uagando, quia cum praesens non sit masculus ab ipsius semine oua non formantur. Ideo facilius ab avibus et aliis piscibus deglutiuntur. Significat dissolui et remitti a disciplina subditos in absentia praelati, et quandoque a daemonibus spiritualiter deuorari. Exemplum in Exod. 22 : quod in absentia Moysi [γη] sedit populus manducare et bibere et surrexerunt ludere, [γθ] feceruntque sibi uitulum conflatilem.
[γη] Ex, 32, 6*
[γθ] Ex, 32, 8*
27. Vigesimo septimo, ut dicit idem libro V, [γζ] maxima pars ouorum damnatur quando piscis ouat uagando, quia cum praesens non sit masculus ab ipsius semine oua non formantur. Ideo facilius ab avibus et aliis piscibus deglutiuntur. Significat dissolui et remitti a disciplina subditos in absentia praelati, et quandoque a daemonibus spiritualiter deuorari. Exemplum in Exod. 22 : quod in absentia Moysi [γη] sedit populus manducare et bibere et surrexerunt ludere, [γθ] feceruntque sibi uitulum conflatilem.
29. [γι] BA, DPR, 13, 26, 5*
[γκ] Sg, 2, 8-9*
[γλ] Hier. epist. 69, 9*
28. Duodetrigesimo, ut dicit idem ibidem, [γι] tempore coitus uagantur mares et feminae piscium sicut grex et ambulant par cum pari. Significant luxuriosos et lasciuos in circuitu ambulantes simul et sibi complacentes in desideriis carnis, Sap. 2 : [γκ] Vbique relinquamus signa laetitiae. Nullum pratum sit quod non pertranseat luxuria nostra. Coronemus nos rosis antequam marcescant. Hieronymus Super Paulum : « [γλ] Venter mero aestuans facile despumat in libidinem ». Qui luxuriatur uiuens, mortuus est, etiam ferreas mentes libido domat quae maiorem in uirginibus patitur famem dum dulcius putant omne quod nesciunt. O quam acerbus fructus luxuriae, amarior felle, crudelior gladio.
[γκ] Sg, 2, 8-9*
[γλ] Hier. epist. 69, 9*
28. Duodetrigesimo, ut dicit idem ibidem, [γι] tempore coitus uagantur mares et feminae piscium sicut grex et ambulant par cum pari. Significant luxuriosos et lasciuos in circuitu ambulantes simul et sibi complacentes in desideriis carnis, Sap. 2 : [γκ] Vbique relinquamus signa laetitiae. Nullum pratum sit quod non pertranseat luxuria nostra. Coronemus nos rosis antequam marcescant. Hieronymus Super Paulum : « [γλ] Venter mero aestuans facile despumat in libidinem ». Qui luxuriatur uiuens, mortuus est, etiam ferreas mentes libido domat quae maiorem in uirginibus patitur famem dum dulcius putant omne quod nesciunt. O quam acerbus fructus luxuriae, amarior felle, crudelior gladio.
30. [γμ] BA, DPR, 13, 26, 5*
[γν] 1Co, 4, 7*
[γξ] Bern. epist. 18, 4*
[γο] Bern. apol. 28*
29. Vndetrigesimo, ut dicit idem ibidem, [γμ] multi ex eis cum pullificant infirmantur, et tunc temporis maxime deprehenduntur. Significant quosdam qui de bonis operibus gloriantes aegrotant in moribus et in affectibus et sic facile patent daemonum insidiantium incursus; quo contra, I Cor. 4 : [γν] Quid enim habes quod non accepisti ? Aut quid gloriaris quasi non acceperis ? Bernardus Super Cant. : « [γξ] Laudamus mendaciter et delectamur inaniter ».[γο] O uanitas uanitatum! « Sed non uanior quam insanior ».
[γν] 1Co, 4, 7*
[γξ] Bern. epist. 18, 4*
[γο] Bern. apol. 28*
29. Vndetrigesimo, ut dicit idem ibidem, [γμ] multi ex eis cum pullificant infirmantur, et tunc temporis maxime deprehenduntur. Significant quosdam qui de bonis operibus gloriantes aegrotant in moribus et in affectibus et sic facile patent daemonum insidiantium incursus; quo contra, I Cor. 4 : [γν] Quid enim habes quod non accepisti ? Aut quid gloriaris quasi non acceperis ? Bernardus Super Cant. : « [γξ] Laudamus mendaciter et delectamur inaniter ».[γο] O uanitas uanitatum! « Sed non uanior quam insanior ».
31. [γπ] BA, DPR, 13, 26, 5*
[γρ] Ec, 1, 15*
[γς] Ambr. hex. 1, 30*
30. Trigesimo, ut dicit idem ibidem, [γπ] pisces fluuiales et palustres plus ouant quam alii, et citius, quia in maiori parte post quinque menses, alii autem pullificant post unum annum. Significant pullificari plus malos quam bonos et citius, Eccle. 1 : [γρ] Stultorum infinitus est numerus. Ambrosius in Hexaemeron : « [γς] Malitia ex nobis est non a creatore condita, morum leuitate generatur, nullam habens creaturae praerogatiuam nec auctoritatem substantiae naturalis, sed mutabilitatis uitium et errorem prolapsionis ».
[γρ] Ec, 1, 15*
[γς] Ambr. hex. 1, 30*
30. Trigesimo, ut dicit idem ibidem, [γπ] pisces fluuiales et palustres plus ouant quam alii, et citius, quia in maiori parte post quinque menses, alii autem pullificant post unum annum. Significant pullificari plus malos quam bonos et citius, Eccle. 1 : [γρ] Stultorum infinitus est numerus. Ambrosius in Hexaemeron : « [γς] Malitia ex nobis est non a creatore condita, morum leuitate generatur, nullam habens creaturae praerogatiuam nec auctoritatem substantiae naturalis, sed mutabilitatis uitium et errorem prolapsionis ».
32. [γσ] Jc, 4, 4*
[γτ] Aug. conf. 1, 13*
31. Trigesimo primo, ut dicit idem, patiuntur pisces quando ad arenam confricant uentrem suum. Significant cadere in peccatum illos qui nimis mundo haerent et cum eo se tenent, Iac. 4 : [γσ] Amicitia hujus mundi, inimica est Deo. Quicumque ergo uoluerit esse amicus hujus saeculi, inimicus Dei constituetur. Augustinus in libro Confessionum : « [γτ] Amicitia hujus mundi, O Domine, fornicatio est abs te et euge, euge dicitur ut pudeat, si non homo ita sit ».
[γτ] Aug. conf. 1, 13*
31. Trigesimo primo, ut dicit idem, patiuntur pisces quando ad arenam confricant uentrem suum. Significant cadere in peccatum illos qui nimis mundo haerent et cum eo se tenent, Iac. 4 : [γσ] Amicitia hujus mundi, inimica est Deo. Quicumque ergo uoluerit esse amicus hujus saeculi, inimicus Dei constituetur. Augustinus in libro Confessionum : « [γτ] Amicitia hujus mundi, O Domine, fornicatio est abs te et euge, euge dicitur ut pudeat, si non homo ita sit ».
33. [γυ] Sg, 7, 22*
[γφ] Sg, 7, 27*
[γχ] ??, vita, 11, 1*
32. Trigesimo secundo, ut dicit Avicenna libro II cap. 7, pisces marini sunt laudabiliores qui sunt subtiles, ut soleae et hujusmodi uerisimiles. Significant illos esse meliores in Ecclesia uel religione qui sunt perspicaciores in contemplando et acutiores in intelligentiam Scripturae sanctae penetrando et attingendo, Sap. 7 : [γυ] Est enim in ea spiritus intelligentiae multiplex : unicus, acutus, subtilis. [γφ] Et per nationes in animas sanctas se transfert, amicos Dei et prophetas constituit. Scribitur de beato Francisco quod « [γχ] ad tantam mentis serenitatem uirum Dei deduxerat indefessum orationis studium cum continua exercitatione virtutum ut, quamuis non habuerit sacrarum litterarum peritiam per doctrinam, aeternae tamen lucis irradiatus fulgoribus, Scripturarum profunda miro intellectus scrutaretur acumine. Penetrabat enim ab omni labe purum ingenium mysteriorum abscondita, et ubi magistralis scientia foris est, affectus introibat amantis ».
[γφ] Sg, 7, 27*
[γχ] ??, vita, 11, 1*
32. Trigesimo secundo, ut dicit Avicenna libro II cap. 7, pisces marini sunt laudabiliores qui sunt subtiles, ut soleae et hujusmodi uerisimiles. Significant illos esse meliores in Ecclesia uel religione qui sunt perspicaciores in contemplando et acutiores in intelligentiam Scripturae sanctae penetrando et attingendo, Sap. 7 : [γυ] Est enim in ea spiritus intelligentiae multiplex : unicus, acutus, subtilis. [γφ] Et per nationes in animas sanctas se transfert, amicos Dei et prophetas constituit. Scribitur de beato Francisco quod « [γχ] ad tantam mentis serenitatem uirum Dei deduxerat indefessum orationis studium cum continua exercitatione virtutum ut, quamuis non habuerit sacrarum litterarum peritiam per doctrinam, aeternae tamen lucis irradiatus fulgoribus, Scripturarum profunda miro intellectus scrutaretur acumine. Penetrabat enim ab omni labe purum ingenium mysteriorum abscondita, et ubi magistralis scientia foris est, affectus introibat amantis ».
34. [γψ] Ps, 103, 25*
33. Trigesimo tertio, ut dicit Isidorus libro XII, uariantur species piscium quoad escam et colorem et formam, quantitatem et qualitatem, longitudinem et latitudinem, breuitatem et carnositatem, saporem et insipiditatem, odorem et foetorem, sanitatem et infirmitatem, duritiam et mollitiem, soliditatem et resolutionem. Significant haec uarietates sive diuersitates statuum bonorum et malorum in praesenti saeculo, Ps. 103 : [γψ] Hoc mare magnum et spatiosum manibus, illic reptilia quorum non est numerus. Animalia pusilla cum magnis etc. Exemplum Matth. 13, in parabola de sagena missa in mare et ex omni genere piscium congregante; ubi subditur quod electi sunt boni in uasa, mala autem eiecti extra retia et uasa.
33. Trigesimo tertio, ut dicit Isidorus libro XII, uariantur species piscium quoad escam et colorem et formam, quantitatem et qualitatem, longitudinem et latitudinem, breuitatem et carnositatem, saporem et insipiditatem, odorem et foetorem, sanitatem et infirmitatem, duritiam et mollitiem, soliditatem et resolutionem. Significant haec uarietates sive diuersitates statuum bonorum et malorum in praesenti saeculo, Ps. 103 : [γψ] Hoc mare magnum et spatiosum manibus, illic reptilia quorum non est numerus. Animalia pusilla cum magnis etc. Exemplum Matth. 13, in parabola de sagena missa in mare et ex omni genere piscium congregante; ubi subditur quod electi sunt boni in uasa, mala autem eiecti extra retia et uasa.
35. [γω] BA, DPR, 13, 26*
[δα] 1Co, 4, 10*
[δβ] Bern. grad. 18, 47*
34. Trigesimo quarto, ut dicit Aristoteles, magni pisces pullificant in latitudine et altitudine aquarum; [γω] parui vero pullificant in locis ubi est parua aqua, juxta radices arborum et cannarum. Significat hoc quod superbi homines et mundani ambulant in mirabilibus supra se, pauperes vero et humiles redigunt se ad parua et sunt contenti terminis suis ; propterea dicebat apostolus, I Cor. 4 : [δα] Vos nobiles, nos autem ignobiles; nos infirmi, uos autem fortes. Nos stulti propter Christum, uos autem prudentes in Christo. Bernardus Super Cant. et in sermonibus : « [δβ] Gloriosa res humilitas, qua ipsa quoque superbia se palliare appetit ne uilescat ».
[δα] 1Co, 4, 10*
[δβ] Bern. grad. 18, 47*
34. Trigesimo quarto, ut dicit Aristoteles, magni pisces pullificant in latitudine et altitudine aquarum; [γω] parui vero pullificant in locis ubi est parua aqua, juxta radices arborum et cannarum. Significat hoc quod superbi homines et mundani ambulant in mirabilibus supra se, pauperes vero et humiles redigunt se ad parua et sunt contenti terminis suis ; propterea dicebat apostolus, I Cor. 4 : [δα] Vos nobiles, nos autem ignobiles; nos infirmi, uos autem fortes. Nos stulti propter Christum, uos autem prudentes in Christo. Bernardus Super Cant. et in sermonibus : « [δβ] Gloriosa res humilitas, qua ipsa quoque superbia se palliare appetit ne uilescat ».
36. [δγ] BA, DPR, 13, 26*
[δδ] 2Co, 11, 28-29*
35. Trigesimo quinto, ut dicit idem, [δγ] pisces filios suos diligunt multum et eo longo tempore nutriunt. Significant praelatos subditos suos debere amare, fouere et informare cum perseuerantia, II Cor. 11 : [δδ] Instantia mea quotidiana, sollicitudo omnium ecclesiarum. Quis infirmatur, et ego non infirmor ? Quis scandalizatur, et ego non uror ? Ambrosius Super Lucam : « Illi prae ceteris uidere sublimia merentur qui fidelibus praeesse sollicite sciunt. Dumque ipsi pie super gregem uigilant, superna super eos gratia largius coruscat ».
[δδ] 2Co, 11, 28-29*
35. Trigesimo quinto, ut dicit idem, [δγ] pisces filios suos diligunt multum et eo longo tempore nutriunt. Significant praelatos subditos suos debere amare, fouere et informare cum perseuerantia, II Cor. 11 : [δδ] Instantia mea quotidiana, sollicitudo omnium ecclesiarum. Quis infirmatur, et ego non infirmor ? Quis scandalizatur, et ego non uror ? Ambrosius Super Lucam : « Illi prae ceteris uidere sublimia merentur qui fidelibus praeesse sollicite sciunt. Dumque ipsi pie super gregem uigilant, superna super eos gratia largius coruscat ».
37. [δε] Ap, 14, 1*
[δζ] RM, cruc. 1, 15*
36. Trigesimo sexto, ut dicit Isidorus libro XII, piscium genera inueniuntur, omnibus quae in aquis uiuunt et ex aquis ortum habent computatis, avibus tamen non annumeratis. Significat familiam agni Christi Iesu in eodem numero mysterialiter constitutam, Apoc. 14 : [δε] Vìdi supra montem Sion agnum stantem et cum eo centum quadraginta quattuor millia habentes nomen ejus et nomen patris ejus scriptum in frontibus suis. Rhabanus in tractatu De cruce : [δζ] Hic numerus diuisus in quattuor partes pertinet ad familiam agni relucentem in omni cornu crucis.
[δζ] RM, cruc. 1, 15*
36. Trigesimo sexto, ut dicit Isidorus libro XII, piscium genera inueniuntur, omnibus quae in aquis uiuunt et ex aquis ortum habent computatis, avibus tamen non annumeratis. Significat familiam agni Christi Iesu in eodem numero mysterialiter constitutam, Apoc. 14 : [δε] Vìdi supra montem Sion agnum stantem et cum eo centum quadraginta quattuor millia habentes nomen ejus et nomen patris ejus scriptum in frontibus suis. Rhabanus in tractatu De cruce : [δζ] Hic numerus diuisus in quattuor partes pertinet ad familiam agni relucentem in omni cornu crucis.
38. [δη] BA, DPR, 13, 26*
37. Trigesimo septimo, ut dicit Aristoteles libro VII, [δη] nullum genus piscium habet testiculos. Significat illos qui sunt castrati propter regnum caelorum, juxta illud Matth. 19. Hieronymus Ad Eustachium : « Ob gehennae metum, me ipsum castraueram propter regna caelorum ».
37. Trigesimo septimo, ut dicit Aristoteles libro VII, [δη] nullum genus piscium habet testiculos. Significat illos qui sunt castrati propter regnum caelorum, juxta illud Matth. 19. Hieronymus Ad Eustachium : « Ob gehennae metum, me ipsum castraueram propter regna caelorum ».