CopierCopier dans le presse-papierPour indiquer l’adresse de consultation« Jean de Cuba - Hortus sanitatis, Tractatus de piscibus IV.  », in Bibliothèque Ichtya, état du texte au 08/09/2024. [En ligne : ]
CopierCopier dans le presse-papierSource de référence
Hortus sanitatis : Livre IV, Les Poissons, Catherine Jacquemard, Brigitte Gauvin, Marie-Agnès Lucas-Avenel, Presses universitaires de Caen, Caen, 2013.consultable en ligne

Capitulum XXXIIII2apparatcaput 32 1536.

Escinus3apparatestinis 1491 Prüss1.

Escinus (Épernay, BM, Inc. 3017)

1. [α] AM DA, 24, 48 (31)
Albertus in libro De naturis animalium4philologieLa majeure partie des informations des trois premiers paragraphes vient, sans doute par l’intermédiaire de Thomas de Cantimpré (TC 7, 31, 28-32), de Pline (Plin. nat. 9, 100) : Ex eodem genere sunt echini, quibus spinae pro pedibus. Ingredi est iis in orbem uolui, itaque detritis saepe aculeis inueniuntur. Ex his echinometrae appellantur quorum spinae longissimae, calyces minimi. Nec omnibus idem uitreus color. Circa Toronen candidi nascuntur, spina parua. Oua omnium amara, quina numero. Ora in medio corpore in terram uersa. Tradunt saeuitiam maris praesagire eos correptisque opperiri lapillis, mobilitatem pondere stabilientes ; nolunt uolutatione spinas atterere. Quod ubi uidere nautici, statim pluribus ancoris nauigia infrenant.. [α] Escinus5apparatescynus AM estinis 1491 Prüss1. est6apparatest post genere hab. AM. de genere cancrorum semipedalium7apparatsemipedalis AM.. Circa coronam sunt candidi, aculeos quosdam pro pedibus habentes et ora in medio corpore ; et sunt colore quasi vitrei et paene in scorpionis effigie, loco dentium graves in ore habentes aculeos. Ova faciunt quinque numero, et sunt amarissima. Est autem venenosus nec8apparatne 1491 Prüss1. comedi potest.

Operationes

2. [β] AM DA, 24, 48 (31)
A. [β] Hic piscis praenuntiat tempestates : sentiens enim materiam ventorum elevari, de fundo rapit lapidem stabiliens se ad ipsum sicut ad anchoram.
3. [γ] AM DA, 24, 48 (31)
B. [γ] Et cum hunc lapidem escynum trahere vident9apparatludent 1491 Prüss1. nautae, etiam ipsi per anchoras10apparatper anchoras : anchoris AM. figunt naves.
4. [δ] AM DA, 24, 48 (31)
C. [δ] Hic piscis escynus quandoque11apparatquandoque : est de quo in praecedentibus diximus quod AM. detinet navim12apparatnavem 1536 navium 1491 Prüss1. : subtus enim adhaerens navi ducentorum vel amplius pedum cum omnibus ornamentis13apparatarmamentis AM. suis detinet escynus contra quemlibet ventorum impulsum, ita quod moveri nequit arte aliqua14apparatarte aliqua : aere aliquo 1491 Prüss1 1536. vel violentia.

Notes d’apparat :

2. caput 32 1536. | 

3. estinis 1491 Prüss1. | 

5. escynus AM estinis 1491 Prüss1. | 

6. est post genere hab. AM. | 

7. semipedalis AM. | 

8. ne 1491 Prüss1. | 

9. ludent 1491 Prüss1. | 

10. per anchoras : anchoris AM. | 

11. quandoque : est de quo in praecedentibus diximus quod AM. | 

12. navem 1536 navium 1491 Prüss1. | 

13. armamentis AM. | 

14. arte aliqua : aere aliquo 1491 Prüss1 1536.

Notes philologiques :

4. La majeure partie des informations des trois premiers paragraphes vient, sans doute par l’intermédiaire de Thomas de Cantimpré (TC 7, 31, 28-32), de Pline (Plin. nat. 9, 100) : Ex eodem genere sunt echini, quibus spinae pro pedibus. Ingredi est iis in orbem uolui, itaque detritis saepe aculeis inueniuntur. Ex his echinometrae appellantur quorum spinae longissimae, calyces minimi. Nec omnibus idem uitreus color. Circa Toronen candidi nascuntur, spina parua. Oua omnium amara, quina numero. Ora in medio corpore in terram uersa. Tradunt saeuitiam maris praesagire eos correptisque opperiri lapillis, mobilitatem pondere stabilientes ; nolunt uolutatione spinas atterere. Quod ubi uidere nautici, statim pluribus ancoris nauigia infrenant.