- Prohemium
- Capitulum I Abremon, achandes, accipender, albirem et alphoram
- Capitulum II Anguilla
- Capitulum III Allec
- Capitulum IIII Araneus, aries et arini
- Capitulum V Aspidochelon et aurata
- Capitulum VI Alforam
- Capitulum VII Asturam
- Capitulum VIII Aureum vellus
- Capitulum IX Arburcium, amnis, ahaniger, afferus et astralus
- Capitulum X Abydes
- Capitulum XI Ahuna
- Capitulum XII Barchora
- Capitulum XIII Borbotha, botha et brenna
- Capitulum XIIII Balaena
- Capitulum XV Babilonicus et beluae
- Capitulum XVI Cancer
- Capitulum XVII Caab et canis marinus
- Capitulum XVIII Cautius, capitatus et carpera
- Capitulum XIX Cetus
- Capitulum XX Celethy et ceruleo
- Capitulum XXI Chilon et circhos
- Capitulum XXII Conchae
- Capitulum XXIII Cochleae
- Capitulum XXIIII Conger, corez et corvus marinus
- Capitulum XXV Cocodrillus
- Capitulum XXVI Draco marinus
- Capitulum XXVII Delphin
- Capitulum XXVIII Dentrix et dies
- Capitulum XXIX Erachoides, exochinus et ericius
- Capitulum XXX Elcus et exposita
- Capitulum XXXI Eceola
- Capitulum XXXII Equus marinus, equonilus et equus fluminis
- Capitulum XXXIII Effimerion et escarus
- Capitulum XXXIIII Escinus
- Capitulum XXXV Eriox vel erox
- Capitulum XXXVI Ethenay vel echyni
- Capitulum XXXVII Ezox
- Capitulum XXXVIII Felchus, foca et galata
- Capitulum XXXIX Fastaleon, fastem et ficis
- Capitulum XL Gardus, gladius et glaucus
- Capitulum XLI Gobius et granus
- Capitulum XLII Gamanem et gonger
- Capitulum XLIII Hamius et hyrundo
- Capitulum XLIIII Icinus marinus
- Capitulum XLV Kalaoz, karkora et kilok
- Capitulum XLVI Karabo et kylon
- Capitulum XLVII Koky
- Capitulum XLVIII Leo marinus
- Capitulum XLIX Lepus marinus
- Capitulum L Leviathan et ludolachra
- Capitulum LI Loligo
- Capitulum LII Locusta marina
- Capitulum LIII Lucius
- Capitulum LIIII Lupus marinus
- Capitulum LV Megar, milagus et milvus
- Capitulum LVI Mugilus
- Capitulum LVII Mus marinus, musculus et mustela
- Capitulum LVIII Murix
- Capitulum LIX Murena
- Capitulum LX Multipes
- Capitulum LXI Mulus vel mullus
- Capitulum LXII Monachus marinus et monoceron
- Capitulum LXIII Narcos, nautilos et nubes
- Capitulum LXIIII Nereides et orcha
- Capitulum LXV Orbis
- Capitulum LXVI Ostrea
- Capitulum LXVII Pagrus, pavus, pecten et perca
- Capitulum LXVIII Platanistae et perna
- Capitulum LXIX Pistris
- Capitulum LXX Pinna et plais
- Capitulum LXXI Porcus marinus
- Capitulum LXXII Polippus
- Capitulum LXXIII Pungitivus
- Capitulum LXXIIII Purpura
- Capitulum LXXV Rayte et raha
- Capitulum LXXVI Rana marina
- Capitulum LXXVII Rumbus
- Capitulum LXXVIII Rubus et ryachae
- Capitulum LXXIX Salmo et salpa
- Capitulum LXXX Sparus et staurus
- Capitulum LXXXI Sepia
- Capitulum LXXXII Serra et scilla
- Capitulum LXXXIII Sirena
- Capitulum LXXXIIII Spinachia et squatina
- Capitulum LXXXV Solaris et solea
- Capitulum LXXXVI Scolopendra et scorpio
- Capitulum LXXXVII Spongia, scuamis et scinti
- Capitulum LXXXVIII Stoncus sive stincus
- Capitulum LXXXIX Sturio
- Capitulum XC Stella
- Capitulum XCI Sfungia
- Capitulum XCII Teucha, titimallus et torpedo
- Capitulum XCIII Trebius et tructa
- Capitulum XCIIII Testeum
- Capitulum XCV Testudo
- Capitulum XCVI Tigruis et trittae
- Capitulum XCVII Thynnus
- Capitulum XCVIII Tortuca
- Capitulum XCIX Vacca et vitulus marinus
- Capitulum C Verith alias verich, vipera et umbra
- Capitulum CI Vergiliales
- Capitulum CII Uranoscopus, urtica et vulpes marinae
- Capitulum CIII Ypotamus
- Capitulum CIIII Zedrosus, zidrach et ziphius
- Capitulum CV Zitiron
- Capitulum CVI Zyfius
- Ichtya
- Hortus sanitatis, Tractatus de piscibus IV
- Capitulum VI
Source de référence : Hortus sanitatis : Livre IV, Les Poissons, Catherine Jacquemard , Brigitte Gauvin , Marie-Agnès Lucas-Avenel , Presses universitaires de Caen, Caen, 2013consultable en ligne
Capitulum VIacaput 5 1536.
Alforam
Alforam (Épernay, BM, Inc. 3017)
1. [α] AM, DA, 24, 4 (9)
[β] compil.
Albertus in libro De naturis animaliuma’Comme Vincent de Beauvais ou Thomas de Cantimpré, Albert le Grand a fait des coupes sombres dans la somme des informations réunies par Aristote sur la génération spontanée. Alors qu’Albert le Grand, dans le livre 6 (AM 6, 82-84), démarque de très près le discours savant d’Arist. HA 569 a 10 - 570 a 2, son propos est différent dans le livre 24, conçu comme un dictionnaire des poissons, où, pour la commodité du lecteur, la matière des livres précédents, enrichie de données autonomes, fait l’objet de brèves entrées classées par ordre alphabétique. Albert le Grand offre donc en AM 24, 4 (9) et AM 24, 5 (9), d’où sont recopiés les chapitres 6 et 7 de l’Hortus sanitatis, une matière triée et résumée exactement selon les mêmes principes directeurs que ceux observés par Thomas de Cantimpré dans les deux chapitres correspondants : TC 7, 3 et TC 7, 4. Mais il est plus surprenant de constater que des notations pertinentes du livre 6 du De animalibus n’ont aucun écho dans le livre 24, par exemple sur la dénomination de l’alforaz désigné dans le livre 6 sous l’appellation affroz avec un commentaire étymologique repris à Aristote : Generantur enim pisces hii ex spuma, quae venit ex spuma pluviae quod etiam pisces spumosi vocantur : cuius signum est, quod iam visus est piscis iste ebullire in spuma tali, sicut ebulliunt vermes in stercore putrescente (Stadler 1920, 476-477).. [α] Alforambalforaz AM ut semper. piscis est qui ex putredine luti generatur et in luto sine aqua procreatur ad modum vermiculicfermiculi 1536. ; qui vermis aqua ascendente crescitdconcrescit AM. in piscem. De hoc pisceepisce non hab. AM. nautae dicunt quoniam, si consumatur putrefactus usque ad caput et adfad non hab. AM. oculos, adveniente aqua iterum renascitur, et tunc diu vivit, cum ante hujusmodi suam regenerationem parvae vitae sit, [β] utgut — primo non hab. AM. supra dictum esthest non hab. 1491. capitulo primo.
[β] compil.
Albertus in libro De naturis animaliuma’Comme Vincent de Beauvais ou Thomas de Cantimpré, Albert le Grand a fait des coupes sombres dans la somme des informations réunies par Aristote sur la génération spontanée. Alors qu’Albert le Grand, dans le livre 6 (AM 6, 82-84), démarque de très près le discours savant d’Arist. HA 569 a 10 - 570 a 2, son propos est différent dans le livre 24, conçu comme un dictionnaire des poissons, où, pour la commodité du lecteur, la matière des livres précédents, enrichie de données autonomes, fait l’objet de brèves entrées classées par ordre alphabétique. Albert le Grand offre donc en AM 24, 4 (9) et AM 24, 5 (9), d’où sont recopiés les chapitres 6 et 7 de l’Hortus sanitatis, une matière triée et résumée exactement selon les mêmes principes directeurs que ceux observés par Thomas de Cantimpré dans les deux chapitres correspondants : TC 7, 3 et TC 7, 4. Mais il est plus surprenant de constater que des notations pertinentes du livre 6 du De animalibus n’ont aucun écho dans le livre 24, par exemple sur la dénomination de l’alforaz désigné dans le livre 6 sous l’appellation affroz avec un commentaire étymologique repris à Aristote : Generantur enim pisces hii ex spuma, quae venit ex spuma pluviae quod etiam pisces spumosi vocantur : cuius signum est, quod iam visus est piscis iste ebullire in spuma tali, sicut ebulliunt vermes in stercore putrescente (Stadler 1920, 476-477).. [α] Alforambalforaz AM ut semper. piscis est qui ex putredine luti generatur et in luto sine aqua procreatur ad modum vermiculicfermiculi 1536. ; qui vermis aqua ascendente crescitdconcrescit AM. in piscem. De hoc pisceepisce non hab. AM. nautae dicunt quoniam, si consumatur putrefactus usque ad caput et adfad non hab. AM. oculos, adveniente aqua iterum renascitur, et tunc diu vivit, cum ante hujusmodi suam regenerationem parvae vitae sit, [β] utgut — primo non hab. AM. supra dictum esthest non hab. 1491. capitulo primo.