Source de référence : Hortus sanitatis : Livre IV, Les Poissons, CatherineJacquemard, BrigitteGauvin, Marie-AgnèsLucas-Avenel, Presses universitaires de Caen, Caen, 2013consultable en ligne

Capitulum LXXIIIIa

Purpura

Purpura (Épernay, BM, Inc. 3017)

1. VB, SN, 17, 82, 1-2
[α] TC, nat. 7, 60, 1-3
[β] TC, nat. 7, 60, 2
[γ] Plin. nat. 9, 126*
[δ] Plin. nat. 9, 128*
[ε] TC, nat. 7, 60, 4-10
[ζ] VB, SN, 17, 82, 2
[η] TC, nat. 7, 60, 4-10
Ex Libro de naturis reruma’. [α] Purpurae sunt conchae marinae quae verno tempore congregantur et attritaeb liquorem ore salivant. [β] Similiter etc murices circa canis ortum tricenis diebus. Mutuoque attritu lentored cujusdam cerae salivant, similiter et murices. [γ] Purpuras auteme vivas capere contendunt, quia cum vita sua succum illum evomunt et majoribus quidem conchis detracta concha auferunt, minores vero cum testis frangunt, ita demum rorem eum excipientes Tyriif. [δ] Lingua purpurae longitudine digitali, qua pascitur perforando reliqua conchilia, tantag aculeo duritia. Aqua dulcib’ enecantur et sicubi flumini immerguntur alioquin captaeh etiam diebus quinquagenis vivunt saliva sua. [ε] Horum pisciumc’ conchae infra annum magnitudinem implent ; quod si ante in crescendo transcurrant, vim libidinis auferunt nec ultra coire possunt, ut in tempore pretiosum liquorem pariant. Unde summa diligentia primo anno detrahuntur eis conchae vel confringuntur ne crescanti. Hoc liquore vestis purpurea tingi solet ; qui color nigricantisj rosaed’ more sublucet. Purpurae, [ζ] secundum Pliniume’,[η] fetidis odoribus capiuntur, et cum semineces fuerint, mari redditae reviviscunt.

Operationes

2. VB, SN, 17, 83, 1
[θ] Plin. nat. 32, 66*
[ι] Plin. nat. 32, 68*
A. Plinius, libro XXXIIIf’. [θ] Purpurae contra venena prosunt. [ι] Horumk testae cinis utiliter cum melle illinitur ulceribus capitis.
3. VB, SN, 17, 83, 1
[κ] Plin. nat. 32, 65*
B. [κ] Idem quoque cinis cum melle efficaciter sanat mulierum mammas.
4. VB, SN, 17, 83, 1
[λ] Plin. nat. 32, 106*
[μ] Plin. nat. 32, 84*
C. [λ] Pannisl etiam resistit utroque modo idem cinisg’, sive opus sit incipientes discutere, sive coctos emittere. [μ] Purpurarum sive muricum minora genera sunt efficaciora et oris halitum custodientia.
5. VB, SN, 17, 83, 2
[ν] Diosc. 503 GV*
D. Dioscoridesh’. [ν] Purpura maritimam et blata appellatur, quia quasi blitula sanguinis apparet. Hujus virtus sicca est. Unde vulnera putrida gingivarum in pulverem redacta et imposita purgat et cycatrizatn.
6. VB, SN, 17, 83, 2
[ξ] Diosc. 503 GV*
E. [ξ] Et si in eis mala caro supercreverit, pulverizatao adhibita depascit eam et extirpat. Hoc et ejus ungulae combustae faciunt.
7. VB, SN, 17, 83, 2
[ο] Diosc. 503 GV*
F. [ο] Eaedem ungulae et coopertorium conchiliip album fumigata castorei odorem habent ac fumigatione sua stericisi’ suffocationibusq laborantes liberant.
8. VB, SN, 17, 83, 2
[π] Diosc. 503 GV*
G. [π] Epilenticosr curant. Bibita ventrem movent. Conchilium ipsum combustum omnia supra dicta faceres novit.