Source de référence : Hortus sanitatis : Livre IV, Les Poissons, CatherineJacquemard, BrigitteGauvin, Marie-AgnèsLucas-Avenel, Presses universitaires de Caen, Caen, 2013consultable en ligne

Capitulum XLIXa

Lepus marinus

Lepus marinus (Épernay, BM, Inc. 3017)

1. VB, SN, 17, 61, 3
[α] Isid. orig. 12, 6, 23*
Isidorus. [α] Lepus a similitudine leporini capitis nuncupatus est.
2. VB, SN, 17, 61, 4
[β] Plin. nat. 9, 155*
Plinius. [β] Venena dira non cessant in lepore. Qui in Indicob mari, etiam tactu pestilens, vomitum dissolutionemque stomachi protinus creat.
3. VB, SN, 17, 61, 5
[γ] Plin. nat. 32, 8-9*
Idem in libro XXXII. [γ] Lepus marinus venenum est in cibo vel potu datus. Nullum est animal quin ejus tactu intereat. Homo tactus ab eo piscem oletc et moritur. Et lepus similiter ex eo tactus moritur. Sic uterque alteri venenum est. In India non capi viventem affirmant.

Operationes

4. VB, SN, 17, 62, 1
[δ] Avic. canon, 2, 2, 399*
A. Avicenna in II Canonea’. [δ] Lepus marinus est animal ostreatum, lutosum, declinans ad rubedinemd aliquantulum.
5. VB, SN, 17, 62, 1
[ε] Avic. canon, 2, 2, 399*
B. [ε] Sanguis ejus calidus est mundificans pannum.
6. VB, SN, 17, 62, 1
[ζ] Avic. canon, 2, 2, 399*
C. [ζ] Caput ejus adustum generat pilos in alopeciae, proprie cum adipe ursi, et in tyria valde.
7. VB, SN, 17, 62, 1
[η] Avic. canon, 2, 2, 399*
D. [η] Cum autem ex eo fit emplastrum, sicut est, abradit crines et pilos.
8. VB, SN, 17, 62, 1
[θ] Avic. canon, 2, 2, 399*
E. [θ] Item abstergit visum, emplastri more superpositum et sicut collyrium. Numeratur autem inter medicinas venenosas et interficit cumf ulceratione pulmonis.
9. VB, SN, 17, 62, 2
[ι] Plin. nat. 32, 8*
F. Plinius ing libro XXXII. [ι] Leporis marini feminam si mulieres gravidae aspexerint, stomacho nauseante, statim abortum faciunt.
10. VB, SN, 17, 62, 2
[κ] Plin. nat. 32, 8*
G. [κ] Remedio est mas ob id induratus sale, ut in brachialibush habeatur.
11. VB, SN, 17, 62, 2
[λ] Plin. nat. 32, 70*
H. [λ] Lepus marinus venenatus quidem est, sed ejus cinis in palpebris pilos inutiles evulsosi cohibet.
12. VB, SN, 17, 62, 2
[μ] Plin. nat. 32, 88*
[ν] Plin. nat. 32, 110*
I. Idem. [μ] Lepus strumas sanat ita ut celeriter removeanturb’. [ν] E lepore quoque marino recenti jubent quidam podagramj fricari.
13. VB, SN, 17, 62, 3
[ξ] Plin. nat. 32, 134-135*
K.c’[ξ] Sanguis ejus et fel – si neceturk in oleo – valet contra carbunculosl.
14. VB, SN, 17, 61, 6
[ο] Avic. canon, 4, 6, 2, 104*
L. Avicenna inm Canone ut suprad’. [ο] Lepus marinus est venenosus si de ipso in potu datur ; accidunt constrictio anhelitus et rubedo oculorum, tussis sicca, sputum sanguinis, difficultas urinaen, urina violacea et egestio similiter vel dolor in stomacho, vomitus superfluus colerae et sanguinis, ictericiao et angustia ac dolor renum, sudor fetidus, horror cibi.
15. VB, SN, 17, 61, 6
[π] Avic. canon, 4, 6, 2, 104*
M. [π] Et cum videt aeger pisces, terretur ab eis et invenit saporem fetidi piscis in ore suo et in eructuatione cum salsedine. Plures autem qui ex eo evadunt in ptysimp cadunt.
16. VB, SN, 17, 61, 6
[ρ] Avic. canon, 4, 6, 2, 104*
N. [ρ] Confert autem ejus curationi lac caprinum, quod est juvamentum ultimum,
17. VB, SN, 17, 61, 6
[ς] Avic. canon, 4, 6, 2, 104*
O. [ς] lac quoque asininum et lac mulieris ex mammilla et jusq cancri fluvialis et ericius assatus aut sanguis ejus. Fortes autem medicinae sunt calamentum fluviale calidum recens et sanguis anseris et urina hominis antiqua, et cetera.
18. VB, SN, 17, 61, 6
[σ] Avic. canon, 4, 6, 2, 104*
P. [σ] Signum veraer sanitatis est quando videns pisces non terretur ab eis et comedit. Cumque cadit in ptysims, curetur ptysis.