Copier dans le presse-papierPour indiquer l’adresse de consultation« Copier dans le presse-papierSource de référenceCaput CXII
De familiaritate delphini ad hominem
[β] Plin. nat.9, 29-322sourcesEst provinciae Narbonensis et in Nemausiensi agro stagnum Latera appellatum, ubi cum homine delphini societate piscantur. innumera vis mugilum stato tempore angustis faucibus stagni in mare erumpit observata aestus reciprocatione. qua de causa praetendi non queunt retia, eaque moles ponderis nullo modo toleretur, etiamsi non sollertia insidietur tempori. simili ratione in altum protinus tendunt, quod vicino gurgite efficitur, locumque solum pandendis retibus habilem effugere festinant. quod ubi animadvertere piscantes - concurrit autem multitudo temporis gnara et magis etiam voluptatis huius avida - totusque populus e litore quanto potest clamore conciet simonem in spectaculi eventum, celeriter delphini exaudiunt desideria aquilonium flatu vocem prosequente, austro vero tardius ex adverso referente ; set tum quoque inproviso in auxilium advolare properant. apparet acies, quae protinus disponitur in loco, ubi coniectus est pugnae. opponunt sese ab alto trepidosque in vada urgent : tum piscatores circumdant retia furcisque sublevant. mugilum nihilo minus velocitas transilit : at illos excipiunt delphini et occidisse ad praesens contenti cibos in victoriam differunt. Opere proelium fervet, includique retibus se fortissime urgentes gaudent ac, ne id ipsum fugam hostium stimulet, inter navigia et retia natantesve homines ita sensim elabuntur, ut exitus non aperiant.
[2] Plinius ubi supra[α] Delphinus non tantum hominis amicum animal, verum et musica arte mulcetur simphonie cantu et precipue hidraulico sono. Delphinus hominem nequaquam ut alienum expavescit, sed obviam navigiis venit, exultans alludit, certat etiam et quamvis plena praeterit vela. [β] In narbonensi provincia et in nemusiensi agro stagnum est lacerna appellatum, ubi cum homines delphini societate piscantur, innumera vis mugilum statuto tempore angustis faucibus stagni in mare erumpit, observata estus reciprocatione, qua de causa pretendi non queunt retia, que molem ponderis nullo modo tolerent, etiam si non solertia insidietur tempori. Simili ratione in altum protinus tendunt, quod vicino gurgite efficere : locumque solum pandendis retibus habilem effugere festinant : quod ubi anima advertere piscantes : concurrit autem multitudo temporis gnara et magis etiam voluptatis hujus avida. Populus enim e littore Simonem clamat, cuius desideria delphini exaudiunt aquilonis flatu vocem prosequente, austro vero tardius ex adverso referente. Et tunc ex improviso in auxilium advolant. Acies proppere apparet ac protinus disponitur in loco ubi conjecta est pugna opponunt sese ab alto trepidosque in vada urgent. Tunc piscatores retia circundant furcisque sublevant. At mugilum nihilominus velocitas transilit. At illos delphini excipiunt et occidisse ad praesens contenti, cibos in victoriam differunt, operae prelium fervet : includitque retibus se fortiter urgentes gaudent : et ne id ipsum fugam hostium stimulet, inter navigia et retia hominesve natantes sensim elabuntur, ut exitus non appareat.
[δ] Sol. coll.12, 9-104sourcesIn Africo mox litore apud Hipponem Diarrhytum delphin ab Hipponensibus pastus est tractandumque se praebuit, impositos quoque frequenter gestitavit. Nec populi tantum manibus acta res est ; nam etiam pro consule Africae Flavianus ipse eum contigit, unguentis etiam delibuit ; qua odoris novitate obsopitus aliquantisper pro exanimi iactatus est multisque mensibus descivit a solita conversatione. Apud Iasum urbem Babylonem puerum delphinus adamavit, quem dum post adsueta conludia recedentem inpatientius sequitur, harenis invectus haesit. Alexander magnus amorem illum numinis fuisse interpretatus praefecit puerum Neptuni sacerdotio. Iuxta eandem urbem, ut Hegesidemus auctor est, alium puerum Hermian nomine per maria similiter insidentem cum undosior fluctus necavisset, delphin ad terram revexit et velut fateretur reatum, paenitentiam suam morte multavit nec reverti voluit amplius in profunda.
[3] Solinus[γ] Divo augusto principe in Campania, delphinum puer fragmentis panis primo allexit et intantum consuetudo valuit ut alendum etiam se manu illius crederet. Mox cum puerilis audacia perstitisset, eum inter spacia lucrini lacus evectavit. Unde factum est, ut a baiano littore puerum equitantem, usque puteolos veheret. Hoc prae annos plurimos tandiu gestum est, donec assiduo spectaculo desineret esse miraculum. Sed ubi puer obiit, sub oculis publicis desiderii maerore delphinus interiit. [δ] In Aphrico quoque littore delphinus ab hipponensibus pastus est tractandumque se praebuit, impositos quoque frequenter gestitavit, proconsul etiam Aphrice Flavianus, ipse eum contigit et unguentis delibuit. Qui odoris novitate absopitus, aliquantisper pro exanimi jactus est multisque mensibus destituit a solita conversatione. Apud Ialisum urbem Babylonie puerum delphinus adamavit, quem cum post assueta colludia impatientius sequeretur recedentem, arenis inventus haesit. Alexander autem Magnus illum amorem numinis fuisse interpretatus, praefecit puerum neptuni sacerdotio. Juxta eamdem urbem alium puerum per marina similiter insidentem cum undosior fluctus necavisset, delphinus ad terram revexit et velut reatum suum fateretur, paenitentiam suam morte mulctavit nec amplius in profunda reverti voluit.
Notes de source :
1. Delphinus non homini tantum amicum animal, verum et musicae arti, mulcetur symphoniae cantu, set praecipue hydrauli sono. hominem non expavescit ut alienum, obviam navigiis venit, adludit exultans, certat etiam et quamvis plena praeterit vela. |
2. Est provinciae Narbonensis et in Nemausiensi agro stagnum Latera appellatum, ubi cum homine delphini societate piscantur. innumera vis mugilum stato tempore angustis faucibus stagni in mare erumpit observata aestus reciprocatione. qua de causa praetendi non queunt retia, eaque moles ponderis nullo modo toleretur, etiamsi non sollertia insidietur tempori. simili ratione in altum protinus tendunt, quod vicino gurgite efficitur, locumque solum pandendis retibus habilem effugere festinant. quod ubi animadvertere piscantes - concurrit autem multitudo temporis gnara et magis etiam voluptatis huius avida - totusque populus e litore quanto potest clamore conciet simonem in spectaculi eventum, celeriter delphini exaudiunt desideria aquilonium flatu vocem prosequente, austro vero tardius ex adverso referente ; set tum quoque inproviso in auxilium advolare properant. apparet acies, quae protinus disponitur in loco, ubi coniectus est pugnae. opponunt sese ab alto trepidosque in vada urgent : tum piscatores circumdant retia furcisque sublevant. mugilum nihilo minus velocitas transilit : at illos excipiunt delphini et occidisse ad praesens contenti cibos in victoriam differunt. Opere proelium fervet, includique retibus se fortissime urgentes gaudent ac, ne id ipsum fugam hostium stimulet, inter navigia et retia natantesve homines ita sensim elabuntur, ut exitus non aperiant. |
3. Divo Augusto principe in Campania delphinem puer fragmentis panis primo inlexit, et in tantum consuetudo valuit, ut alendum se etiam manui ipsius crederet. Mox cum profluxisset puerilis audacia, intra spatia eum Lucrini lacus vectitavit ; unde effectum, ut a Baiano litore equitantem puerum Puteolos usque veheret. Hoc per annos plurimos tamdiu gestum, donec assiduo spectaculo desineret miraculum esse quod gerebatur. Sed ubi obiit puer, sub oculis publicis desiderio eius delphin interiit. […] |
4. In Africo mox litore apud Hipponem Diarrhytum delphin ab Hipponensibus pastus est tractandumque se praebuit, impositos quoque frequenter gestitavit. Nec populi tantum manibus acta res est ; nam etiam pro consule Africae Flavianus ipse eum contigit, unguentis etiam delibuit ; qua odoris novitate obsopitus aliquantisper pro exanimi iactatus est multisque mensibus descivit a solita conversatione. Apud Iasum urbem Babylonem puerum delphinus adamavit, quem dum post adsueta conludia recedentem inpatientius sequitur, harenis invectus haesit. Alexander magnus amorem illum numinis fuisse interpretatus praefecit puerum Neptuni sacerdotio. Iuxta eandem urbem, ut Hegesidemus auctor est, alium puerum Hermian nomine per maria similiter insidentem cum undosior fluctus necavisset, delphin ad terram revexit et velut fateretur reatum, paenitentiam suam morte multavit nec reverti voluit amplius in profunda.