Source de référence : , Bibliotheca mundi ; Vincentii Burgundi, ex ordine praedicatorum venerabilis episcopi Bellovacensis, speculum quadruplex, naturale, doctrinale, morale, historiale, Douai, Baltazar Bellerus, 1624
Caput XXIII
De multiplici carnium eorum diversitate
1. [1] Isaac. Omnis autem piscium natura naturaliter est frigida et humida, phlegmatis generativa, conveniens calidam et siccam complexionem habentibus et macidis, maxime in aestivo tempore et calidam inhabitantibus regionem. Inconveniens est frigidis et humidis complexionibus et carnosis, maxime si molles fuerint. Naturaliter enim corpus eorum infrigidant et humectanti variantur autem pisces secundum diversitatem aquarum in quibus habitant. Et secundum diversitatem ventorum in quorum plaga sunt.
2. [α] Arist. HA, 598 a 7 MS*
[β] Arist. HA, 598 a 1 MS*
[γ] Arist. HA, 598 a 9 MS*
[δ] Arist. HA, 598 a 17 MS*
[ε] Arist. HA, 601 a 30 MS*
[ζ] Arist. HA, 601 b 9 MS*
[η] Arist. HA, 601 b 22 MS*
[θ] Arist. HA, 602 a 15 MS*
[ι] Arist. HA, 601 b 27 MS*
[κ] Arist. HA, 607 b 1 MS*
[λ] Arist. HA, 608 a 5 MS*
[μ] Arist. HA, 607 b 28 MS*
[ν] Arist. HA, 608 a 1 MS*
[ξ] Arist. HA, 608 a 5 MS*
[2] Aristoteles. [α] Loca prope terram magis temperata sunt. Et ideo carnes piscium ibi conversantium fortiores sunt. [β] Prope quoque terram est profundo melius, quia bonus est in eo pastus, propter ascensionem enim. Solis oriuntur ibi molles arbores, maxime in hortis. [γ] Carnes vero piscium qui in profundo maris sunt magis humidae sunt. [δ] Omnesque lapidosi pisces sunt pingues. [ε] Siccitas temporis nocet piscibus. [ζ] Major vero pars eorum impinguatur pluviosis temporibus. Tunc enim multum inveniunt cibum. Ipsa etiam aqua pluviae valet eis omnibus [η] et ob hoc impinguantur in fluminibus et lacubus, maxime autem convenit eis aqua pluviae aestivalis. [θ] Quidam autem impinguantur in locis, in quibus est nubes aquae viridis. Piscis enim qui carnes comedunt, multum in aqua viridi cibum inveniunt, unde et ibi deprehensi meliores sunt. Quidam etiam impinguantur vento septentrionali, ut pisces longi. Quidam vero meridionali, ut pisces ampli. [ι] Non autem impinguantur in locis frigidis. [κ] Pisces testei corii ac mollis, testae cum impinguantur boni sunt, quidam vero pisces econtrario sunt. [λ] Omnes autem pisces habentes cortices, cum pullificant, in majori parte mali sunt. [μ] Pisces quoque veteres mali sunt. [ν] Pisces fluviales et lacuales boni sunt post pullificationem et coitum maximeque si multum habuerint cibum. [ξ] In omnibus autem generibus piscium mares sunt meliores feminis eorum.
[β] Arist. HA, 598 a 1 MS*
[γ] Arist. HA, 598 a 9 MS*
[δ] Arist. HA, 598 a 17 MS*
[ε] Arist. HA, 601 a 30 MS*
[ζ] Arist. HA, 601 b 9 MS*
[η] Arist. HA, 601 b 22 MS*
[θ] Arist. HA, 602 a 15 MS*
[ι] Arist. HA, 601 b 27 MS*
[κ] Arist. HA, 607 b 1 MS*
[λ] Arist. HA, 608 a 5 MS*
[μ] Arist. HA, 607 b 28 MS*
[ν] Arist. HA, 608 a 1 MS*
[ξ] Arist. HA, 608 a 5 MS*
[2] Aristoteles. [α] Loca prope terram magis temperata sunt. Et ideo carnes piscium ibi conversantium fortiores sunt. [β] Prope quoque terram est profundo melius, quia bonus est in eo pastus, propter ascensionem enim. Solis oriuntur ibi molles arbores, maxime in hortis. [γ] Carnes vero piscium qui in profundo maris sunt magis humidae sunt. [δ] Omnesque lapidosi pisces sunt pingues. [ε] Siccitas temporis nocet piscibus. [ζ] Major vero pars eorum impinguatur pluviosis temporibus. Tunc enim multum inveniunt cibum. Ipsa etiam aqua pluviae valet eis omnibus [η] et ob hoc impinguantur in fluminibus et lacubus, maxime autem convenit eis aqua pluviae aestivalis. [θ] Quidam autem impinguantur in locis, in quibus est nubes aquae viridis. Piscis enim qui carnes comedunt, multum in aqua viridi cibum inveniunt, unde et ibi deprehensi meliores sunt. Quidam etiam impinguantur vento septentrionali, ut pisces longi. Quidam vero meridionali, ut pisces ampli. [ι] Non autem impinguantur in locis frigidis. [κ] Pisces testei corii ac mollis, testae cum impinguantur boni sunt, quidam vero pisces econtrario sunt. [λ] Omnes autem pisces habentes cortices, cum pullificant, in majori parte mali sunt. [μ] Pisces quoque veteres mali sunt. [ν] Pisces fluviales et lacuales boni sunt post pullificationem et coitum maximeque si multum habuerint cibum. [ξ] In omnibus autem generibus piscium mares sunt meliores feminis eorum.
3. [1] Isaac. Diversitas quoque piscium per artificium coctionis multifariam dividitur. Aut enim assi comeduntur aut cum oleo frixi aut cocti in aqua et oleo et condimentis aut sola aqua elixi. Assi quidem et frixi minoris sunt viscositatis et humiditatis. Unde si neutrum sunt, humefactivi sunt, duriores ad digerendum, utpote stomachum gravantes. Assi tamen frixis laudabiliores, quia frixi quiddam habent viscositatis propter oleum. Pisces autem cum oleo et aqua et similibus preparati, sunt ceteris digestibiliores et ventris solutivi. Cum aceto cocti, erunt refrigerativi, minus tamen humefactivi, qui vero cum aqua sola elixantur, sunt omnibus laudabiliores, quoniam eorum viscositatem aqua coctionis in qua cocti fuerant abstulit, precipue si manducentur cum oleo obsomagaro, menta, apio, ruta, carvi, pipere, zinzibere et consimilibus.