CopierCopier dans le presse-papierPour indiquer l’adresse de consultation« Vincentius Belvacensis - Speculum maius, Speculum Naturale – Lib. XVII.  », in Bibliothèque Ichtya, état du texte au 15/11/2024. [En ligne : ]
CopierCopier dans le presse-papierSource de référence
Vincent de Beauvais, Bibliotheca mundi ; Vincentii Burgundi, ex ordine praedicatorum venerabilis episcopi Bellovacensis, speculum quadruplex, naturale, doctrinale, morale, historiale, Douai, Baltazar Bellerus, 1624.

Caput XXVII

De luxuria hominum in captura et esu piscium

1. [α] Sen. nat.3, 17, 1-21sources[…] Quanto incredibiliora sunt opera luxuriae! quotiens naturam aut mentitur aut uincit! in cubili natant pisces, et sub ipsa mensa capitur qui statim transferatur in mensam. parum uidetur recens mullus nisi qui in conuiuae manu moritur. uitreis ollis inclusi adferuntur, et obseruatur morientium color, quem in multas mutationes mors luctante spiritu uertit.
[β] Sen. nat.3, 18, 1-32sources[…] Ipsa conluctatione animam adficienti rubor primum, deinde pallor suffunditur, squamae que uariantur, et <in> incertas facies inter uitam ac mortem coloris est uagatio. Longa somniculosae inertis que luxuriae neglegentia quam sero exper<recta est, quam> sero circumscribi se et fraudari tanto bono sensit. […] Mirabamur tantum illis esse fastidium ut nollent attingere nisi eodem die captum, qui, ut aiunt, saperet ipsum mare. Ideo cursu aduehebatur, ideo gerulis cum anhelitu et clamore properantibus dabatur uia. Quo peruenere deliciae! […] Ad hunc fastum peruenit uenter delicatorum ut gustare non possint nisi quem in ipso conuiuio natantem palpitantem que uiderunt.
[β] Sen. nat.3, 17, 33sourceset oculos ante quam gulam pauit!
[γ] Sen. nat.3, 18, 3-44sourcestanto [que] subtilius cotidie et elegantius aliquid excogitat furor usitata contemnens! Illa audiebamus : 'nihil est melius saxatili mullo', at nunc audimus : 'nihil est moriente formosius. da mihi in manus uitreum in quo exultet <et> trepidet'. […]
[δ] Sen. nat.3, 18, 55sources[…] uide quomodo exarserit rubor omni acrior minio! uide quas per latera uenas agat! ecce sanguineum putes uentrem! […]
[ε] Sen. nat.3, 18, 76sourcesnon sunt ad popinam dentibus et uentre et ore contenti : oculis quoque gulosi sunt.
[1] Seneca ubi supra libro I. [α] Incredibilila sunt opera luxuriae. In cubili natant pisces et sub ipsa mensa capitur, qui statim in mensam transferatur. Parum recens videtur mulus, nisi qui in convive manu moritur, observatur morientium color, quem in multas mutationes mors ipsa luctante spiritu vertit. [β] Rubor primum, deinde pallor suffunditur, longa sumniculose inertisque luxurie expectatio. Nolunt attingere, nisi eodem die captum, qui ipsum, ut aiunt, mare sapiat. Ideo cursu advehitur, ideo gerulis cum anhelitu et clamore properantibus via datur et ad mortem muli concurritur : quo pervenere delitiae? Ad hunc fastum pervenit delicatorum venter, ut gustare non possint, nisi quem in ipso convivio natantem palpitantemque viderunt et oculos antequam gulam pascunt. [γ] Quotidie subtilius et elegantius aliquid excogitat luxuriae furor, usitata contemnens. Audiebamus nihil esse mulo saxatili melius ac nunc audimus nihil esse moriente formosius. Da mihi, inquit, vitreum in manus, in quo exultet ac trepidet mulus. [δ] Vide quomodo rubor omni minio acrior exardescat? Vide quas per latera venas agat? [ε] Hi itaque non sunt ad popinam dentibus, ore, ventre contenti, sed oculis quoque gulosi.
2. [ζ] Plin. nat.9, 1047sources[…] iam quidem ex tota rerum natura damnosissimum ventri mare est tot modis, tot mensis, tot piscium saporibus, quis pretia capientium periculo fiunt.
[2] Plinius ubi supra. [ζ] Jam quidem ex tota rerum natura damnosissimum ventri mare est, tot modis, tot mensis, tot saporibus piscium, quorum pretia capientium periculo fiunt.

Notes de source :

1. […] Quanto incredibiliora sunt opera luxuriae! quotiens naturam aut mentitur aut uincit! in cubili natant pisces, et sub ipsa mensa capitur qui statim transferatur in mensam. parum uidetur recens mullus nisi qui in conuiuae manu moritur. uitreis ollis inclusi adferuntur, et obseruatur morientium color, quem in multas mutationes mors luctante spiritu uertit. | 

2. […] Ipsa conluctatione animam adficienti rubor primum, deinde pallor suffunditur, squamae que uariantur, et <in> incertas facies inter uitam ac mortem coloris est uagatio. Longa somniculosae inertis que luxuriae neglegentia quam sero exper<recta est, quam> sero circumscribi se et fraudari tanto bono sensit. […] Mirabamur tantum illis esse fastidium ut nollent attingere nisi eodem die captum, qui, ut aiunt, saperet ipsum mare. Ideo cursu aduehebatur, ideo gerulis cum anhelitu et clamore properantibus dabatur uia. Quo peruenere deliciae! […] Ad hunc fastum peruenit uenter delicatorum ut gustare non possint nisi quem in ipso conuiuio natantem palpitantem que uiderunt. | 

3. et oculos ante quam gulam pauit! | 

4. tanto [que] subtilius cotidie et elegantius aliquid excogitat furor usitata contemnens! Illa audiebamus : 'nihil est melius saxatili mullo', at nunc audimus : 'nihil est moriente formosius. da mihi in manus uitreum in quo exultet <et> trepidet'. […] | 

5. […] uide quomodo exarserit rubor omni acrior minio! uide quas per latera uenas agat! ecce sanguineum putes uentrem! […] | 

6. non sunt ad popinam dentibus et uentre et ore contenti : oculis quoque gulosi sunt. | 

7. […] iam quidem ex tota rerum natura damnosissimum ventri mare est tot modis, tot mensis, tot piscium saporibus, quis pretia capientium periculo fiunt.