Source de référence : , Bibliotheca mundi ; Vincentii Burgundi, ex ordine praedicatorum venerabilis episcopi Bellovacensis, speculum quadruplex, naturale, doctrinale, morale, historiale, Douai, Baltazar Bellerus, 1624
Caput VII
De sensibus eorum
1. [α] Arist. HA. 534 a 18 MS*
[β] Arist. HA. 534 a 22 MS*
[γ] Arist. HA. 533 a 19 MS*
[δ] Arist. HA, 534 a 11 MS*
[ε] Arist. HA. 532 b 30 MS*
[ζ] Arist. HA. 492 a 30 MS*
[1] Idem in eodem. Visus paucus est in animalibus palpebra carentibus, quorum oculi non clauduntur, ut spiritus visibilis adunatus confortetur et quiescens recreetur, unde paucus est eorum visus, quia oculi eorum saepissime aperiuntur et foras visus emittitur, hoc in marinis bestiis invenitur. Pisces extremos discernunt colores. Unde piscatores non utuntur coloriis albis neque nigris neque rubeis. Est autem piscis cujus aspectus in dextra parte acutior est, quamvis non sit naturaliter acuti aspectus. Pisces etiam audiunt, unde et videmus ipsos a sono fugere, item et odorant ideoque rem habent quaelibet genera piscium venationi suae appropriatam, quoniam disconvenientem ipsi olfaciunt et fugiunt. Et quidam per fetida deprehenduntur. Cumque piscatores volunt, ut exeant pisces in lapidibus manentes, [α] confricant ora cavernarum lapidum salsis, quae cum illi olfaciunt cito exeunt ac deprehenduntur. [β] Quidam etiam pisces diligunt odorem rerum combustarum in fumum. Ideo cremantur saepiae carnes comprehendunturque per odores earum. [γ] Pisces quoque gustabilia sentiunt. Ideoque plures eorum venantur aliquid quod in cibo diligunt. [δ] Habent et tactus sensum ideoque plures eorum non tangunt vas quo venantur, nisi sit novum. [ε] In omnibus quoque animalibus sensus visus est supra sensum auditus et sub visu olfactus maximeque in modis piscium quoniam audiunt et olfaciunt et non habent in capite aliud instrumentum. [ζ] Animalia magni corporis in mari, habent aures manifestas et sunt boni auditus.
[β] Arist. HA. 534 a 22 MS*
[γ] Arist. HA. 533 a 19 MS*
[δ] Arist. HA, 534 a 11 MS*
[ε] Arist. HA. 532 b 30 MS*
[ζ] Arist. HA. 492 a 30 MS*
[1] Idem in eodem. Visus paucus est in animalibus palpebra carentibus, quorum oculi non clauduntur, ut spiritus visibilis adunatus confortetur et quiescens recreetur, unde paucus est eorum visus, quia oculi eorum saepissime aperiuntur et foras visus emittitur, hoc in marinis bestiis invenitur. Pisces extremos discernunt colores. Unde piscatores non utuntur coloriis albis neque nigris neque rubeis. Est autem piscis cujus aspectus in dextra parte acutior est, quamvis non sit naturaliter acuti aspectus. Pisces etiam audiunt, unde et videmus ipsos a sono fugere, item et odorant ideoque rem habent quaelibet genera piscium venationi suae appropriatam, quoniam disconvenientem ipsi olfaciunt et fugiunt. Et quidam per fetida deprehenduntur. Cumque piscatores volunt, ut exeant pisces in lapidibus manentes, [α] confricant ora cavernarum lapidum salsis, quae cum illi olfaciunt cito exeunt ac deprehenduntur. [β] Quidam etiam pisces diligunt odorem rerum combustarum in fumum. Ideo cremantur saepiae carnes comprehendunturque per odores earum. [γ] Pisces quoque gustabilia sentiunt. Ideoque plures eorum venantur aliquid quod in cibo diligunt. [δ] Habent et tactus sensum ideoque plures eorum non tangunt vas quo venantur, nisi sit novum. [ε] In omnibus quoque animalibus sensus visus est supra sensum auditus et sub visu olfactus maximeque in modis piscium quoniam audiunt et olfaciunt et non habent in capite aliud instrumentum. [ζ] Animalia magni corporis in mari, habent aures manifestas et sunt boni auditus.
2. [η] TC, nat. 7, 1*
[2] Ex libro de natura rerum. [η] Pisces in noctibus aeque sicut in die cernunt.
[2] Ex libro de natura rerum. [η] Pisces in noctibus aeque sicut in die cernunt.
3. [θ] Plin. nat. 10, 193*
[3] Plinius libro X. [θ] Pisces quidem auditus nec membra habent nec foramina. Audire tamen eos palam est, ut patet, cum eos plausu congregari feros ad cibum consuetudine in quibusdam vivariis spectetur et in piscinis caesaris genera piscium ad nomen venire quosdam singulos. Itaque produntur etiam clarissime audire mugil lupus salpa chromis et ideo in vado vivere. Olfactum his esse manifeste patet, quippe non omnes eadem esca capiuntur et priusquam appetant odorantur. Quosdam et speluncis latentes salsamento illitis faucibus scopuli spicator expellit, velut sui cadaveris agnitionem fugientes. Sentinae quidam navium odorem fugiunt procul, maxime tamen piscium sanguinem. Conveniunt quoque ex alto etiam ad quosdam odores, ut ad sepiam ustam et polypum, quae ob id coguntur in vasis.
[3] Plinius libro X. [θ] Pisces quidem auditus nec membra habent nec foramina. Audire tamen eos palam est, ut patet, cum eos plausu congregari feros ad cibum consuetudine in quibusdam vivariis spectetur et in piscinis caesaris genera piscium ad nomen venire quosdam singulos. Itaque produntur etiam clarissime audire mugil lupus salpa chromis et ideo in vado vivere. Olfactum his esse manifeste patet, quippe non omnes eadem esca capiuntur et priusquam appetant odorantur. Quosdam et speluncis latentes salsamento illitis faucibus scopuli spicator expellit, velut sui cadaveris agnitionem fugientes. Sentinae quidam navium odorem fugiunt procul, maxime tamen piscium sanguinem. Conveniunt quoque ex alto etiam ad quosdam odores, ut ad sepiam ustam et polypum, quae ob id coguntur in vasis.
4. [ι] Plin. nat. 9, 57*
[4] Idem in libro IX. [ι] Praegelidam hyemem omnes sentiunt, sed maxime qui lapidem in capite habere existimantur, ut lupi, coracini, sciaena, pagri. Cum hyemes aspere fuerint multi caeci capiuntur, his itaque mensibus jacent speluncis conditi.
[4] Idem in libro IX. [ι] Praegelidam hyemem omnes sentiunt, sed maxime qui lapidem in capite habere existimantur, ut lupi, coracini, sciaena, pagri. Cum hyemes aspere fuerint multi caeci capiuntur, his itaque mensibus jacent speluncis conditi.
5. [κ] Arist. HA. 534 b 1 MS*
[λ] Arist. HA. 602 b 5 MS*
[μ] Arist. HA. 597 a 15 MS*
[5] Aristoteles. Pisces licet non habeant certa instrumenta olfactus, olfaciunt tamen. [κ] Quidam enim fugiunt cum olfecerint maxime sanguinem piscium vel quando vas venantium fuerit vetus vel sordidum. Quidam etiam habent auditum, unde in quiete oportet eos venari. [λ] Venantur autem pisces ante ascensionem solis, quia tunc non vident. [μ] Quidam etiam in hyeme vadunt a profundo maris ad superficiem prope terram quaerendo calorem et in vere revertuntur ad profundum.
[λ] Arist. HA. 602 b 5 MS*
[μ] Arist. HA. 597 a 15 MS*
[5] Aristoteles. Pisces licet non habeant certa instrumenta olfactus, olfaciunt tamen. [κ] Quidam enim fugiunt cum olfecerint maxime sanguinem piscium vel quando vas venantium fuerit vetus vel sordidum. Quidam etiam habent auditum, unde in quiete oportet eos venari. [λ] Venantur autem pisces ante ascensionem solis, quia tunc non vident. [μ] Quidam etiam in hyeme vadunt a profundo maris ad superficiem prope terram quaerendo calorem et in vere revertuntur ad profundum.