- Caput I De generatione piscium
- Caput II De corporibus et membris eorum
- Caput III De dentibus et linguis piscium
- Caput IIII De branchiis piscium
- Caput V De pinnulis et caudis eorum
- Caput VI De vita et memoria piscium
- Caput VII De sensibus eorum
- Caput VIII De anhelitu et somno piscium
- Caput IX De alimento piscium
- Caput X De piscium impinguatione
- Caput XI De qualiter elementium aque sit in eis connaturale
- Caput XII De mansione piscium in aqua vel terra
- Caput XIII De conversatione piscium per aque loca diversa
- Caput XIIII De variatione piscium secundum anni tempora
- Caput XV De vario motu piscium
- Caput XVI De morbis ac senectute illorum
- Caput XVII De inimicitia quorumdam ad invicem
- Caput XVIII De diversis generibus piscium
- Caput XIX De diversis figuris piscium
- Caput XX De multiformi specie ipsorum
- Caput XXI De diversis tegumentis piscium
- Caput XXII De carnibus piscium et adipibus eorum
- Caput XXIII De multiplici carnium eorum diversitate
- Caput XXIV De electione piscium meliorum ad esum
- Caput XXV De venatione sive piscatione piscium
- Caput XXVI Adhuc de eodem
- Caput XXVII De luxuria hominum in captura et esu piscium
- Caput XXVIII De nominibus piscium
- Caput XXIX De naturis piscium in speciali secundum ordinem alphabeti et primo de abrenone et achande et accipendro albirez alphoraz
- Caput XXX De halece
- Caput XXXI De anguilla
- Caput XXXII De aranea et ariete et arimi
- Caput XXXIII De aspidochelone et aurata
- Caput XXXIV De balena
- Caput XXXV De borbotha et botha et brena
- Caput XXXVI De cancro
- Caput XXXVII De eodem
- Caput XXXVIII De operatione cancrorum in cibo vel medicina
- Caput XXXIX De eodem
- Caput XL De caucio et capitato et carpera
- Caput XLI De ceto
- Caput XLII De eodem
- Caput XLIII De cibo ac spermate ceti
- Caput XLIV De conchis
- Caput XLV De cochleis
- Caput XLVI De congro et corem et corvo
- Caput XLVII De dentrice et die
- Caput XLVIII De eceloa
- Caput XLIX De echenei vel echino
- Caput L De eodem
- Caput LI De medicinis ex eodem
- Caput LII De ephemero et scaro
- Caput LIII De exoceto
- Caput LIV De fastaleo et fasten et fice
- Caput LV De gardone et gladio et glauco
- Caput LVI De gobione et grano
- Caput LVII De hamio et hirundine
- Caput LVIII De icino marino
- Caput LIX De eodem secundum Aristotelem
- Caput LX De calao et carcora et kilok
- Caput LXI De leone et lepore
- Caput LXII De medicinis ex lepore
- Caput LXIII De locusta
- Caput LXIIII De lucio
- Caput LXV De lupo
- Caput LXVI De megare et milagine et milvo
- Caput LXVII De mugile
- Caput LXVIII De multipede
- Caput LXIX De mullo
- Caput LXX De medicinis ex mullo
- Caput LXXI De murena
- Caput LXXII De eodem
- Caput LXXIII De murice
- Caput LXXIV De mure ac musculo et mustela
- Caput LXXV De narco et nautilo et nube
- Caput LXXVI De orbe et ostrea
- Caput LXXVII De medicinis ex ostrea
- Caput LXXVIII De pagro, pavo, pectine et perca
- Caput LXXIX De pinna et plaice
- Caput LXXX De porco marino
- Caput LXXXI De pungitivo
- Caput LXXXII De purpura
- Caput LXXXIII De medicinis ex purpura
- Caput LXXXIV De raithe et raha
- Caput LXXXV De rana marina
- Caput LXXXVI De rhombo
- Caput LXXXVII De salmone
- Caput LXXXVIII De scolopendra et scorpione
- Caput LXXXIX De sepia
- Caput XC De medicinis ex sepia
- Caput XCI De spongia
- Caput XCII De medicinis ex ea
- Caput XCIII De solaris et solea
- Caput XCIV De spinachia et squatina
- Caput XCV De stella et sturione
- Caput XCVI De teucha et tithimallo et torpedine
- Caput XCVII De trebio et truta
- Caput XCVIII De venth et vipera et umbra
- Caput XCIX De uranoscopo et urtica et vulpe
- Caput C De monstris marinis
- Caput CI De ahune
- Caput CII De barchora
- Caput CIII De caab et cane marino
- Caput CIV De celethi et ceruleo
- Caput CV De chilone et cricho
- Caput CVI De crocodilo
- Caput CVII Item de eodem
- Caput CVIII De medicinis ex crocodilo
- Caput CIX De delphino
- Caput CX Idem de eodem
- Caput CXI De amore delphinorum ad prolem et ad invicem
- Caput CXII De familiaritate delphini ad hominem
- Caput CXIII De medicinis ex delphino
- Caput CXIV De dracone marino
- Caput CXV De equo marino et equonilo et equo fluminis
- Caput CXVI De felco et foca et galata
- Caput CXVII De karabo et kilone
- Caput CXVIII De kolki
- Caput CXIX De Leviathan et ludolachra et loligine
- Caput CXX De monacho marino et monocerote
- Caput CXXI De nereide et orcha
- Caput CXXII De perna et pistro et platanista
- Caput CXXIII De polypo
- Caput CXXIV De polypi sagacitate
- Caput CXXV De polyporum generatione
- Caput CXXVI De captura ipsorum vel venatione
- Caput CXXVII De scylla et serra
- Caput CXXVIII De stinco
- Caput CXXIX De syrene
- Caput CXXX De testeo
- Caput CXXXI De testudine marina
- Caput CXXXII De thynno
- Caput CXXXIII De medicinis ex thynno
- Caput CXXXIV De tortuca
- Caput CXXXV De vacca et vitulo marino
- Caput CXXXVI De hippotamo
- Caput CXXXVII De eodem
- Caput CXXXVIII De cedroso et zidrach et zephio
- Caput CXXXIX De zitiron
- Caput CXL De sexu piscium
- Caput CXLI De multiplici generatione piscium
- Caput CXLII De coitu piscium
- Caput CXLIII De piscium impregnatione
- Caput CXLIV De ipsorum ovatione
- Caput CXLV De pullificatione
- Caput CXLVI De temporibus ovandi et pullificandi
Source de référence : Vincent de Beauvais, Bibliotheca mundi ; Vincentii Burgundi, ex ordine praedicatorum venerabilis episcopi Bellovacensis, speculum quadruplex, naturale, doctrinale, morale, historiale, Douai, Baltazar Bellerus, 1624
Caput XXXIII
De aspidochelone et aurata
1. [α] Physiol. B 24*Est belua in mare quae dicitur graece aspidochelone, latine autem aspido testudo cetus ergo est magnus, habens super corium suum tamquam sabulones, sicut iuxta littora maris. Haec in medio pelago eleuat dorsum suum super undas maris sursum ita ut nauigantibus nautis non aliud credatur esse quam insula, praecipue cum uiderint totum locum illum sicut in omnibus littoribus maris sabulonibus esse repletum. Putantes autem insulam esse, applicant nauem suam iuxta eam, et descendentes figunt palos et alligant naues deinde ut coquant sibi cibos post laborem, faciunt ibi focos super arenam quasi super terram illa uero belua, cum senserit ardorem ignis, subito mergit se in aquam, et nauem se cum trahit in profundum maris. Sic patiuntur omnes qui increduli sunt et quicumque ignorant diaboli astutias, spem suam ponentes in eum et operibus eius se obligantes, simul merguntur cum illo in gehennam ignis ardentis: ita astutia eius. Secunda eius beluae natura haec est: quando esurit, aperit os suum, et quasi quemdam odorem bene olentem exhalat de ore suo cuius odorem, mox ut senserint minores pisces, congregant se intra os ipsius cum autem repletum fuerit os eius diuersis piscibus pusillis, subito claudit os suum et transglutit eos.
[β] Isid. orig. 12, 6, 6*et auratae, quia in capite auri colorem habent ;
[1] Physiologus[α] Aspidochelone graece dicitur bellua quaedam in mari, quae latine dicitur aspido testudo. Est autem cetus magnus habens super corium suum tamquam sabulum, quod est juxta littus maris. Unde plerumque elevato dorso suo super undas a navigantibus nihil aliud creditur esse quam insula. Itaque applicantes et descendentes super eam, figunt palos, alligant naves, accendunt focos ad coquendos cibos. Iste vero ubi sentit odorem ignis mergit naves in profundum. Alia quoque hujus beluae natura haec est quando esurit, aperit os suum et quasi quendam odorem bene olentem exhalat de ore suo, quem sentientes minores pisces, confluunt in os ejus, quod ut impletum fuerit, claudit et eos transglutit. [β] Aurata dicitur, ex eo quod in capite suo auri colorem habet.
[β] Isid. orig. 12, 6, 6*et auratae, quia in capite auri colorem habent ;
[1] Physiologus[α] Aspidochelone graece dicitur bellua quaedam in mari, quae latine dicitur aspido testudo. Est autem cetus magnus habens super corium suum tamquam sabulum, quod est juxta littus maris. Unde plerumque elevato dorso suo super undas a navigantibus nihil aliud creditur esse quam insula. Itaque applicantes et descendentes super eam, figunt palos, alligant naves, accendunt focos ad coquendos cibos. Iste vero ubi sentit odorem ignis mergit naves in profundum. Alia quoque hujus beluae natura haec est quando esurit, aperit os suum et quasi quendam odorem bene olentem exhalat de ore suo, quem sentientes minores pisces, confluunt in os ejus, quod ut impletum fuerit, claudit et eos transglutit. [β] Aurata dicitur, ex eo quod in capite suo auri colorem habet.