Source de référence : Vincent de Beauvais, Bibliotheca mundi ; Vincentii Burgundi, ex ordine praedicatorum venerabilis episcopi Bellovacensis, speculum quadruplex, naturale, doctrinale, morale, historiale, Douai, Baltazar Bellerus, 1624

Caput XLII

De eodem

1. [α] TC, nat. 6, 6, 1-12*
[β] TC, nat. 6, 6, 20-24 *
[γ] TC, nat. 6, 6, 30-45 *
[1] Ex libro de natura rerum. [α] Cetus est piscium maximus, habens os in fronte magnum et patulum et oris meatus strictos. In juventute dentes habet nigros, in senectute albos. Hi pisces aliquando fluctus haustos, ita eructuant, ut alluvie nymbosa plerumque classem navigantium deprimant. Sed et cum in mari tempestas oritur, se super fluctus attollunt, ut commotionibus ac turbinibus naves mergant, [β] arenas aliquando dorsis sustollunt, in quibus ingruente tempestate nautae terram se invenisse gaudentes, anchoris jactis falsa firmitate quiescunt ac ignes accensos bellua sentiens, subito commota se mergit et homines cum navibus in profundum trahit. [γ] Cetus postquam aetatem annorum trium excedit, cum balena coit et in ipso mox coitu virtute virgae genitalis emutilatur, ita quod ultra coire nequit. Sed intrans alti maris pelagus intantum excrescit, ut nulla hominum arte capi possit, infra tres igitur annos aetatis suae capi potest. Capiuntur autem sic. Piscatores locum ubi cetus est notantes, illic congregantur cum navibus multis factoque circa eum fistularum ac tubarum concertu, alliciunt insequentem, quia gaudet hujusmodi sonis cumque juxta naves herentem sono modulationis attonitum cernunt, instrumentum quoddam ad instar rastri dentibus ferreis acuminatum, in ejus dorsum clam projiciunt clamque diffugiunt. Nec mora si certum vulneris locum dederit fundum maris cetus petit seque ad terram dorso fricans vulneribus ferrum violenter impellit quousque perfossa pinguedine vivam carnem interius penetraverit. Sicque ferrum subsecuta salsa maris aqua vulnus intrat ac vulneratum perimit. Mortuum ergo super mare refluitantem piscatores cum funibus adeunt et ad littus cum magno tripudio trahunt.