Source de référence : , Bibliotheca mundi ; Vincentii Burgundi, ex ordine praedicatorum venerabilis episcopi Bellovacensis, speculum quadruplex, naturale, doctrinale, morale, historiale, Douai, Baltazar Bellerus, 1624
Caput CXLVI
De temporibus ovandi et pullificandi
1. [α] Arist. HA, 543 a 30 – b 20 MS*
[β] Arist. HA, 566 a 16 MS*
[γ] Arist. HA, 567 b 19 MS*
[δ] Arist. HA, 567 b 11 MS*
[ε] Arist. HA, 570 b 4-10 MS*
[ζ] Arist. HA, 570 b 27 MS*
[1] Aristoteles. Non autem uno tempore omnes pisces ovant vel fetificant. Scorpio marinus ovat semel in vere et iterum in autumno : quidam ovat semel tantummodo, sed quia ponit ova successive, putant homines eum bis ovare et primo quidem ovat in ultimo hyemis et finit in principio. Marina quaedam ovant omni tempore et ova parva faciunt hujusmodi femina. Postea finduntur ac crescunt cito valde. [α] Inde omnium ovorum marinorum piscium festinum ac velox est crementum. Quidam ovant super terram inter graciles herbas et virides, quae in aqua sunt. Quidam apud cursus fluviorum. Et quidam in pelago maris ; et hoc tantum in tempore veris. In tempore vero autumnali non ovant, nisi parum, sed quidam ovant in hyeme, quidam in aestate et quorundam ut fascaros pars quaedam ovat in hyeme, quaedam in aestate. [β] Et quidam generant multotiens : sicut cheleti multotiens in sex mensibus. Quidam vero pisces bis in anno, ut galeon. [γ] Denique pisces ovantes non faciunt fetus nisi semel in anno praeter sachadon parvum, qui pullificat bis in anno : [δ] malaciae ovant super terram. Et quidam alii pisces super lapidem. [ε] Quidam pisces cum pullificant infirmantur. Quidam ante pullificationem multum in motu vagantur : et postquam pullificaverint, quiescunt. Quidam in matricibus habent vermes parvos alatos : qui destruunt impregnationem ac pullos. [ζ] Pisces in profundo maris existentes pullificant in aestate, quia tunc non depraehenduntur.
[β] Arist. HA, 566 a 16 MS*
[γ] Arist. HA, 567 b 19 MS*
[δ] Arist. HA, 567 b 11 MS*
[ε] Arist. HA, 570 b 4-10 MS*
[ζ] Arist. HA, 570 b 27 MS*
[1] Aristoteles. Non autem uno tempore omnes pisces ovant vel fetificant. Scorpio marinus ovat semel in vere et iterum in autumno : quidam ovat semel tantummodo, sed quia ponit ova successive, putant homines eum bis ovare et primo quidem ovat in ultimo hyemis et finit in principio. Marina quaedam ovant omni tempore et ova parva faciunt hujusmodi femina. Postea finduntur ac crescunt cito valde. [α] Inde omnium ovorum marinorum piscium festinum ac velox est crementum. Quidam ovant super terram inter graciles herbas et virides, quae in aqua sunt. Quidam apud cursus fluviorum. Et quidam in pelago maris ; et hoc tantum in tempore veris. In tempore vero autumnali non ovant, nisi parum, sed quidam ovant in hyeme, quidam in aestate et quorundam ut fascaros pars quaedam ovat in hyeme, quaedam in aestate. [β] Et quidam generant multotiens : sicut cheleti multotiens in sex mensibus. Quidam vero pisces bis in anno, ut galeon. [γ] Denique pisces ovantes non faciunt fetus nisi semel in anno praeter sachadon parvum, qui pullificat bis in anno : [δ] malaciae ovant super terram. Et quidam alii pisces super lapidem. [ε] Quidam pisces cum pullificant infirmantur. Quidam ante pullificationem multum in motu vagantur : et postquam pullificaverint, quiescunt. Quidam in matricibus habent vermes parvos alatos : qui destruunt impregnationem ac pullos. [ζ] Pisces in profundo maris existentes pullificant in aestate, quia tunc non depraehenduntur.
2. [η] Plin. nat. 9, 162*
[θ] Plin. nat. 9, 163*
[ι] Plin. nat. 9, 164*
[2] Plinius libro IX. [η] Quaedam anni tempore gignuntur et in humore sicut in terra, vere pectines, limaces, hyrundines eodem tempore evanescunt. Piscium lupus et trichias bis in anno parit et saxatiles omnes. Quidam ter pariunt, ut mulli, calchis, cyprinus. Quidam bis, ut sargi scilicet vere et autumno. Ex planis squatina sola autumno occasu vergiliarum. Plurimi piscium tribus mensibus aprili, maio, junio. Salpae autumno. Scari et torpedo circa equinoctium : molles vero, sepia, omnibus mensibus. [θ] Item polypi hyeme coeunt. [ι] Locustae ac reliqua tenuioris crustae ova super ova ponunt vel pariunt et ita incubant. Sepia in terreno parit inter arundines et in alto conservata ova edunt loligines. Item purpura et murices pariunt vere. Echini equidem ova pleniluniis habent in hyeme et cochleae nascuntur hiberno tempore.
[θ] Plin. nat. 9, 163*
[ι] Plin. nat. 9, 164*
[2] Plinius libro IX. [η] Quaedam anni tempore gignuntur et in humore sicut in terra, vere pectines, limaces, hyrundines eodem tempore evanescunt. Piscium lupus et trichias bis in anno parit et saxatiles omnes. Quidam ter pariunt, ut mulli, calchis, cyprinus. Quidam bis, ut sargi scilicet vere et autumno. Ex planis squatina sola autumno occasu vergiliarum. Plurimi piscium tribus mensibus aprili, maio, junio. Salpae autumno. Scari et torpedo circa equinoctium : molles vero, sepia, omnibus mensibus. [θ] Item polypi hyeme coeunt. [ι] Locustae ac reliqua tenuioris crustae ova super ova ponunt vel pariunt et ita incubant. Sepia in terreno parit inter arundines et in alto conservata ova edunt loligines. Item purpura et murices pariunt vere. Echini equidem ova pleniluniis habent in hyeme et cochleae nascuntur hiberno tempore.
3. [κ] Ambr. hex. 5, 10, 30*
[λ] Ambr. hex. 5, 10, 29*
[λ] Ambr. hex. 5, 10, 29*
[μ] Ambr. hex. 5, 10, 29*
[3] Ambrosius. [κ] Novit itaque piscis pariendi tempora, novit tempus eundi ac redeundi, naturae inspiratione, quae vera est pietas magistra. Oportuno tempore ex diversis locis ad plurimos sinus maris agmine conjuncto, quasi communi consilio conveniunt : et mare septentrionale petunt. [λ] Ad Pontum fretum in aestate transeunt, eo quod dulcior sinus existat, quia sol tamdiu in hoc freto immoratur, ut omnem aquam dulcem atque potabilem qua maritima delectantur exhauriat. Illic pro temporis et loci congruentia fetificant et teneros foetus nutriunt, [μ] quo peracto simul omnes eo, quo venerant agmine redeunt.
[λ] Ambr. hex. 5, 10, 29*
[λ] Ambr. hex. 5, 10, 29*
[μ] Ambr. hex. 5, 10, 29*
[3] Ambrosius. [κ] Novit itaque piscis pariendi tempora, novit tempus eundi ac redeundi, naturae inspiratione, quae vera est pietas magistra. Oportuno tempore ex diversis locis ad plurimos sinus maris agmine conjuncto, quasi communi consilio conveniunt : et mare septentrionale petunt. [λ] Ad Pontum fretum in aestate transeunt, eo quod dulcior sinus existat, quia sol tamdiu in hoc freto immoratur, ut omnem aquam dulcem atque potabilem qua maritima delectantur exhauriat. Illic pro temporis et loci congruentia fetificant et teneros foetus nutriunt, [μ] quo peracto simul omnes eo, quo venerant agmine redeunt.