CopierCopier dans le presse-papierPour indiquer l’adresse de consultation« Vincentius Belvacensis - Speculum maius, Speculum Naturale – Lib. XVII.  », in Bibliothèque Ichtya, état du texte au 08/09/2024. [En ligne : ]
CopierCopier dans le presse-papierSource de référence
Vincent de Beauvais, Bibliotheca mundi ; Vincentii Burgundi, ex ordine praedicatorum venerabilis episcopi Bellovacensis, speculum quadruplex, naturale, doctrinale, morale, historiale, Douai, Baltazar Bellerus, 1624.

Caput LXX

De medicinis ex mullo

1. [α] Plin. nat.32, 441sourcesPline énumère quelques poisons (le miel vénéneux ou même le miel pur, le scinque, les menstrues des femmes), puis en indique l’antidote  : Contra ea omnia auxiliatur, ut diximus, mullus, item contra pastinacam et scorpiones terrestres marinosque et dracones, phalangia inlitus sumptusue in cibo, eiusdem recentis e capite cinis contra omnia uenena, priuatim contra fungos. Cf. encore Plin. nat. 32, 25  : […] percussis uero ab ea [sc. pastinaca] medentur et hi [sc. galei] quidem, sed et mullus ac laser.
[β] Plin. nat.32, 1042sources[…] sedis attritus cinis e capite mugilum et mullorum ; comburuntur autem in fictili vase, inlini cum melle debent.
[γ] Plin. nat.32, 120-1213sourcesmullos in cibu=o inutiles nervis invenio.
[δ] Plin. nat.32, 704sourcesmullorum cibo aciem oculorum hebetari tradunt.
[ε] Plin. nat.32, 43-445sourcesQuid esset scincus diximus, saepius uero quantum ueneficii in menstruis mulierum. Contra ea omnia auxiliaretur, ut diximus, mullus, item contra pastinacam… (cf. extrait cité ch. 61, 5). Vincent de Beauvais a juxtaposé maladroitement deux morceaux de phrase tirés du texte de Pline, donnant à in la valeur de contra.
[ζ] Plin. nat.32, 916sourcesVomitiones mulli inueterati tritique in potione concitant
[η] Plin. nat.32, 1277sourcesCarbunculos coracinorum salsamenta inlita discutiunt, item mullorum salsamenti cinis (quidam capite tantum utuntur cum melle) uel coracinorum carnes.
[θ] Plin. nat.32, 1388sourcesMullus in uino necatus […] iis qui inde biberint taedium uini adfert.
[1] Plinius libro XXXII. [α] Mullus contra pastinacas et scorpiones terrestres sive marinos et dracones atque phalangia prodest illitus aut in cibo sumptus. Ejusdemque recentis e capite cinis contra omnia venena valet et privatim contra fungos. [β] Iterum cinis e capite mullorum attritus ischiaticos liberat. Comburuntur autem in vase fictili et cum melle dicunt illini. [γ] Mullos autem in cibo inutiles nervis invenio. [δ] Eorum quoque cibo tradunt oculorum aciem hebetari. [ε] In menstruis vero mulierum auxiliatur mullus. [ζ] Inveterati mulli et in potione triti, vomitationes concitant. [η] Mullorum salsamenti cinis carbunculos discutit. [θ] Mullus autem in vino necatus, ut dictum est, his qui biberint inde, vini taedium affert.

Notes de source :

1. Pline énumère quelques poisons (le miel vénéneux ou même le miel pur, le scinque, les menstrues des femmes), puis en indique l’antidote  : Contra ea omnia auxiliatur, ut diximus, mullus, item contra pastinacam et scorpiones terrestres marinosque et dracones, phalangia inlitus sumptusue in cibo, eiusdem recentis e capite cinis contra omnia uenena, priuatim contra fungos. Cf. encore Plin. nat. 32, 25  : […] percussis uero ab ea [sc. pastinaca] medentur et hi [sc. galei] quidem, sed et mullus ac laser. | 

2. […] sedis attritus cinis e capite mugilum et mullorum ; comburuntur autem in fictili vase, inlini cum melle debent. | 

3. mullos in cibu=o inutiles nervis invenio. | 

4. mullorum cibo aciem oculorum hebetari tradunt. | 

5. Quid esset scincus diximus, saepius uero quantum ueneficii in menstruis mulierum. Contra ea omnia auxiliaretur, ut diximus, mullus, item contra pastinacam… (cf. extrait cité ch. 61, 5). Vincent de Beauvais a juxtaposé maladroitement deux morceaux de phrase tirés du texte de Pline, donnant à in la valeur de contra. | 

6. Vomitiones mulli inueterati tritique in potione concitant | 

7. Carbunculos coracinorum salsamenta inlita discutiunt, item mullorum salsamenti cinis (quidam capite tantum utuntur cum melle) uel coracinorum carnes. | 

8. Mullus in uino necatus […] iis qui inde biberint taedium uini adfert.